→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Στη χώρα των Τυμφαίων

Νίνα Κοντράρου Ρασσιά, εφ. Ελευθεροτυπία, 23/7/2007

Η αρχαία χώρα των Τυμφαίων, που ήταν ανάμεσα στα βασίλεια της Μακεδονίας και της Ηπείρου, στα βορειοανατολικά της Πίνδου, ένας τόπος άμεσα συνδεδεμένος με τη Μακεδονία του Φιλίππου του Β' και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς επίλεκτο στρατιωτικό σώμα Τυμφαίων τον ακολούθησε στην Ασία, βρέθηκε στο ύψωμα του Καστρίου (1.200 μ.) ανάμεσα στο Πολυνέρι και στην Αλατόπετρα Γρεβενών.

Πρόκειται για μια περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλλους, με πλούσια νερά, όπως την περιγράφει και στο βιβλίο της «Η πόλη στα σύννεφα. Η γέννηση μιας ανασκαφής» (Θεσσαλονίκη 2007) η καθηγήτρια Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Στέλλα Δρούγου, με την ευθύνη της οποίας έγινε η ανασκαφή.

«Το ύψωμα δεσπόζει στο μέσον μιας φυσικής λεκάνης ανατολικά και βόρεια του ορεινού όγκου της Πίνδου έως τα βουνά του Βοΐου. Τη διασχίζουν οι φυσικοί δρόμοι ποταμών από την Πίνδο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Τους δρόμους αυτούς ουσιαστικά ελέγχει το Καστρί, καθώς το περικυκλώνουν οι φυσικοί δρόμοι των παραποτάμων του Βενετικού και στη συνέχεια του Αλιάκμονα.

Το βραχώδες ύψωμα έχει πρόσβαση από ανατολικά και νότια, ενώ στα δυτικά η άγρια και απότομη πλαγιά στα βορειοδυτικά του με τους καταρράκτες φαίνεται να προστατεύεται με ασφάλεια από την ίδια τη φύση του. Είναι φανερό ότι το Καστρί αποτελούσε κάποτε το ψηλότερο σημείο μιας άγνωστης αρχαίας πόλης, στραμμένης προς την ανατολή, η οποία μπορούσε να ελέγχει ολόκληρη την περιοχή, αυτή που αποτελεί και τον πυρήνα της αρχαίας χώρας των Τυμφαίων».

Είναι βεβαίως μια θέση στην οποία κανείς δεν θα έτρεχε να σκάψει. Ολα ξεκίνησαν ύστερα από πρόταση του καθηγητή του ΑΠΘ Μ. Παπανικολάου, ο οποίος έχει γεννηθεί στο Πολυνέρι Γρεβενών και βοήθησε πολύ έτσι ώστε να ξεπεραστούν τα οικονομικά και γραφειοκρατικά προβλήματα και να αρχίσει η ανασκαφή, δαπάναις εξ ολοκλήρου της νομαρχίας Γρεβενών και με τη συνεργασία της τοπικής κοινωνίας και ηγεσίας, όπως τονίζει η ανασκαφέας.

Μέχρι τώρα στο Καστρί έχουν βρεθεί οικοδομικά λείψανα της αρχαίας ακρόπολης, ένας ναός του 4ου αι. π.Χ. που δεν έχει πλήρως ανασκαφεί για να φανεί σε ποια θεότητα ήταν αφιερωμένος, μια μεγάλη δωρική στοά και ένα κεντρικό κτίριο-μέγαρο. Αρχισαν επίσης να αποκαλύπτονται τμήματα του τείχους του περιβόλου της ακρόπολης και του τείχους που προστάτευε χαμηλότερα την πόλη, όπως και η δυτική πύλη, που αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα «μνημειακής» εισόδου στην ακρόπολη. Τα αρχιτεκτονικά λείψανα όπως και τα κινητά ευρήματα φωτίζουν την ιστορία της ακρόπολης, η οποία είχε κτιστεί ώς το τέλος του 4ου αι. π.Χ. Καταστράφηκε από φωτιά τον 3ο αι. π.Χ. και ακολούθησε μερική ανοικοδόμηση των κτιρίων, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ώς τα μέσα του 2ου αι. π.Χ., οπότε η ακρόπολη, ύστερα από μια πολεμική σύρραξη, καταστράφηκε οριστικά. Τα γεγονότα αυτά δεν μπορεί να μη συσχετιστούν με την επικράτηση των Ρωμαίων και την κατάλυση του βασιλείου της Μακεδονίας, λέει η ανασκαφέας.

Επίσης, η ποιότητα της μελαμβαφούς αττικής κεραμικής που βρέθηκε στα θεμέλια των κτιρίων όπως και τα πολυάριθμα νομίσματα (μακεδονικών και ηπειρωτικών βασιλικών κοπών) δείχνουν τις εξωτερικές εμπορικές σχέσεις της πόλης αυτής, η οποία έπαιξε σημαντικό πολιτικό ρόλο στα χρόνια της ακμής της. Ο τόπος αυτός, πάντως, έχει κατοικηθεί από πολύ παλιά, καθώς υπήρχαν στα θεμέλια των κτιρίων και νεολιθικά ευρήματα.