→ Ιστορία → Μεσαιωνική Ιστορία

Z' Οικουμενική Σύνοδος

Ιωάννα Ζούλα, εφ. Το Βήμα, 7/9/2003

Νίκαια 787

H μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, από τους σημαντικότερους θεματοφύλακες της βυζαντινής παραδόσεως

H τελευταία από τις οικουμενικές συνόδους που αναγνωρίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία, η εβδόμη, ήταν η πρώτη που δεν ασχολήθηκε με καθαυτό δογματικό ζήτημα ή με αίρεση, αν και δεν έλειψαν οι σχετικές αναφορές. Ο λόγος για τον οποίο έγινε η σύνοδος ήταν η αναστήλωση των εικόνων. Επρόκειτο για την ενδιάμεση φάση της περιβόητης Εικονομαχίας, η οποία είχε διχάσει την Αυτοκρατορία επί έναν αιώνα και πλέον.

Το 726 και το 730 ο αυτοκράτορας Λέων Γ' ο Ίσαυρος, με τη συμβουλή εικονομάχων ιερωμένων, είχε διατάξει την αποκαθήλωση και την καταστροφή των εικόνων, η προσκύνηση των οποίων θεωρήθηκε ειδωλολατρία.

Οι εικόνες ωστόσο, αν και επί 50 και πλέον χρόνια στην αφάνεια, εξακολουθούσαν να διαθέτουν οπαδούς, πολυάριθμους μάλιστα, καθώς και πολλούς ισχυρούς. Ανάμεσα σε αυτούς περιλαμβανόταν και η Ειρήνη η Αθηναία, η οποία συμβασίλευε με τον γιο της ανήλικο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Στ'. Δική της ιδέα και δικό της έργο ήταν η Z' Οικουμενική Σύνοδος με σκοπό την αναστήλωση των εικόνων.

Στη σύνοδο πήραν μέρος πάνω από 350 ιεράρχες, μεταξύ των οποίων και αντιπρόσωπος του Πάπα Αδριανού A'. Πρόεδρος της συνόδου ήταν ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ταράσιος.

H σύνοδος άρχισε τις εργασίες της στην Κωνσταντινούπολη το 786, αλλά οι εικονομάχοι κάθε άλλο παρά είχαν πει την τελευταία τους λέξη. Προκλήθηκαν ταραχές και η σύνοδος αναγκάστηκε να μετακομίσει στη Νίκαια, όπου και επανέλαβε τις εργασίες της το 787 και αποφάσισε την αναστήλωση των εικόνων.

Αλλά η Εικονομαχία δεν είχε λήξει. Το 815, επί Λέοντος E' του Αρμενίου, οι εικόνες αποκαθηλώθηκαν πάλι. Τις αναστήλωσε οριστικά η αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 843.

Διατάχθηκε τότε να αναρτηθούν λίγο ψηλότερα από ό,τι πριν για να αποφευχθούν τα έκτροπα.