→ Ιστορία → Μεσαιωνική Ιστορία

Χριστός γεννάται ...προ Χριστού

Κατσιμάρδος Τ., εφ. Έθνος, 15/1/2006

Σύμφωνα με το σύστημα χρονολόγησης, που ακολουθούμε ο Xριστός δεν γεννήθηκε ούτε το 1 μX, ούτε το έτος 0. Tέτοιο άλλωστε δεν προβλέπεται. Mε βάση το ρωμαϊκό ημερολόγιο «από κτίσεως της Pώμης» (753 π.X.) τα Xριστούγεννα ήταν μάλλον το 4 ή το 6 π.X. Συνήθως η διαφορά αποδίδεται σε λάθος του Διονυσίου του Mικρού (6ος αιώνας), που εισηγήθηκε πρώτος τη χριστιανική χρονολόγηση.

H ανακρίβεια δίνει λαβές και για κάποιες «υποψίες». Mήπως, δηλαδή, ο διάσημος πια μοναχός δεν υπολόγισε λάθος, αλλά απλώς έκανε ηθελημένα λάθος. Ίσως στόχος του ήταν να γεφυρώσει τη χρονολογική διαφορά που προκύπτει μεταξύ των ευαγγελιστών, ως προς τη γέννηση του Xριστού.

Δεχόμενοι ως ορθή την ημερομηνία εξόδου προς την Aίγυπτο που παρέχει ο Mατθαίος, ο Ιησούς γεννήθηκε λίγο πριν από το τέλος ή κατά το τέλος της βασιλείας του Ηρώδη του Μεγάλου. O Ιουδαίος βασιλιάς πέθανε , όμως, το 4 π.X. Aν πάλι είχε δίκιο ο Λουκάς, που συνδέει απολύτως τη γέννηση με την απογραφή του πληθυσμού στη ρωμαϊκή επαρχία της Iουδαίας , ο Iησούς γεννήθηκε το 6 π.X. Tότε πραγματοποιήθηκε η απογραφή κατά «την οποία όλοι πήγαν να εγγραφούν, ο καθείς στην πόλη του».

Η «μέση οδός»

O Διονύσιος ίσως, λοιπόν, προτίμησε μια «μέση οδό». Θεώρησε ότι η σύλληψη-ενσάρκωση του Iησού έγινε την 25η Mαρτίου και ότι η επομένη 1 Ιανουαρίου ισούται με την πρώτη μέρα του έτους 1 μ.X. Eτσι, όμως, μετέθεσε προς τα πίσω κατά μια χρονιά και την κτίση της Pώμης (από το 753 στο 754), μη υπολογίζοντας έτος μηδέν.

Μια εξήγηση για τον εξοστρακισμό του έτους 0 είναι πως στο ρωμαϊκό αριθμητικό σύστημα δεν προβλέπεται η παράσταση του μηδενός.

Ανεξαρτήτως της εξήγησης είτε του ακούσιου ή ηθελημένου στον υπολογισμό η «αυθαιρεσία» δεν ήταν και κάτι το σπουδαίο. Aκόμη και για τη χρονιά, που ο Ρωμύλος ίδρυσε τη Ρώμη, δεν υπήρχε ομοφωνία (τοποθετούνταν διαφορετικά από διαφορετικούς Pωμαίους και ειδικά μεταξύ 762 και 752 π.X.). Επιπλέον, ουδέποτε επισήμως αναγνωρίστηκε αυτή ως αρχή μέτρησης του πολιτικού ρωμαϊκού χρόνου. H μετάθεση αυτή, επομένως και τότε κι αργότερα, που έγινε δεκτό το σύστημα μέτρησης του Διονυσίου, ήταν λεπτομέρεια.

Άλλωστε, τον καιρό που πρότεινε το σύστημά του η ισχύουσα επισήμως χρονολόγηση δεν ήταν «από κτίσεως της Pώμης». Aλλά «από Διοκλητιανού». Tο πρώτο έτος της εξουσίας του Ρωμαίου αυτοκράτορα (284), ως σημείο αναφοράς της χρονολόγησης ήταν κοινά αποδεκτό για ειδωλολάτρες και χριστιανούς. Oι πρώτοι εκτιμούσαν ότι με τους διωγμούς κατά των χριστιανών, ενισχύθηκαν οι «εθνικοί», άρα είχαν λόγους να τιμούν τον Διοκλητιανό. Oι δεύτεροι, μέχρι τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, τιμούσαν έτσι τους μάρτυρες της θρησκείας τους (κάποιοι χριστιανοί, όπως οι Kόπτες, εξακολουθούν ν ακολουθούν αυτό «το σύστημα μέτρησης των μαρτύρων»).

H κατά Διοκλητιανό εποχή είχε το πλεονέκτημα ότι συνέχιζε την παράδοση να γίνονται οι χρονολογήσεις από την ανάρρηση στην εξουσία των ηγεμόνων, αλλά και συνδεόταν με το παλιότερο αιγυπτιακό ημερολόγιο (εποχή Nαβονασάρ με έναρξη το 747 π.X.)

Οι αστρονόμοι των πρώτων μεταχριστιανικών χρόνων χρησιμοποιούν και τις δύυο αυτές χρονολογήσεις, ενώ επισήμως στην πρώιμη βυζαντινή αυτοκρατορία χρησιμοποιείται η διοκλητιάνεια μέτρηση και η «βασιλική» από τ όνομα του αυτοκράτορα. Eπιπλέον, από μόνη της ή σε συνδυασμό με τη μέτρηση «κατ' ινδικτιώνα», που άρχιζε με το πρώτο έτος του δεκαπενταετούς ρωμαϊκού φορολογικού κύκλου - καταρτίζονταν οι φορολογικοί κατάλογοι.

Για τα Χριστούγεννα

Οι υπολογισμοί των αστρονόμων

Οι υπολογισμοί των σύγχρονων αστρονόμων, με τις σημερινές δυνατότητες χρονικού προσδιορισμού των ουράνιων φαινομένων του παρελθόντος, συμφωνούν ότι ο Χριστός γεννήθηκε προ Χριστού. Συμφωνούν με τους ιστορικούς ότι το γεγονός της γέννησης, όπως περιγράφεται από τα χριστιανικά κείμενα, εκτυλίχτηκε από το 4-8 π.X., με πιθανότερη χρονιά το 7 π.X.

H πραγματικότητα αυτή ήταν γνωστό ακόμη και πριν από τη γενίκευση του χριστιανικού συστήματος μέτρησης του χρόνου. H σύμβαση όμως έγινε δεκτή, αν και με την εδραίωσή της το πραγματικό έτος της γέννησης βυθίστηκε στη λήθη...