Οι σκλάβοι μιλούν από τους τάφους

Στέφανος Κρίκκης, Εύη Ελευθεριάδου, εφ. Τα Νέα, 11/2/2006

Οι σκελετοί που βρέθηκαν σε ένα μεξικανικό νεκροταφείο των αρχών του 16ου αιώνα αποδεικνύουν ότι το δουλεμπόριο στον Νέο Κόσμο είχε αρχίσει λίγα μόλις χρόνια μετά την άφιξη του Κολόμβου

12 εκατομμύρια Αφρικανοί μεταφέρθηκαν στην Αμερική από τον 16ο αιώνα

Τις αρχαιότερες ενδείξεις του δουλεμπορίου στην αμερικανική ήπειρο ανακάλυψαν πριν από λίγο καιρό Αμερικανοί αρχαιολόγοι.

H πόλη Καμπέτσε στο Μεξικό, όπου βρέθηκαν οι σκελετοί των Αφρικανών, ήταν από τις πρώτες που έχτισαν οι Ευρωπαίοι άποικοι της Αμερικής

Οι εργάτες, που πριν από λίγο καιρό ανακατασκεύαζαν την κεντρική πλατεία της πόλης Καμπέτσε στο Μεξικό, εντόπισαν τα ερείπια μιας παλιάς εκκλησίας και ενός νεκροταφείου. H πόλη αυτή είναι λιμάνι και χτίστηκε την εποχή της αποικιοκρατίας. Είναι μία από τις πρώτες πόλεις που έχτισαν οι Ευρωπαίοι στον λεγόμενο Νέο Κόσμο. Οι εργάτες κάλεσαν ειδικούς να εξετάσουν τα ευρήματα και οι επιστήμονες που έφθασαν εκεί βρήκαν σκελετικά υπολείμματα 180 ανθρώπων. Οι πρώτες εξετάσεις στις οποίες προέβησαν έδειξαν ότι οι άνθρωποι αυτοί, που ετάφησαν στο Καμπέτσε, είχαν γεννηθεί στην Αφρική.

Γηγενείς Αφρικανοί. Οι επιστήμονες εξέτασαν τα δόντια από τέσσερις σκελετούς και διαπίστωσαν ότι περιείχαν το στοιχείο στρόντιο, γεγονός που τους έκανε να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι αυτοί είχαν περάσει στην Αφρική τα νεανικά τους χρόνια. Ορισμένα μάλιστα από τα δόντια είχαν τροχιστεί, ώστε να έχουν αιχμηρές απολήξεις. Πρόκειται για μια διακοσμητική πρακτική που υπήρχε τότε στις χώρες της Δυτικής Αφρικής. Αλλά και το νεκροταφείο αποδείχθηκε πως ήταν αρκετά παλιό. Όλες οι ενδείξεις φανερώνουν πως άρχισε να λειτουργεί πριν από το 1550 μ.X. Έτσι, οι επιστήμονες σύντομα κατάλαβαν πως βρέθηκαν μπροστά στα αρχαιότερα υπολείμματα Αφρικανών δούλων που εντοπίστηκαν στην αμερικανική ήπειρο.

Τα πρώτα συμπεράσματα των αρχαιολόγων που διενεργούν τις έρευνες στο Μεξικό, θα δημοσιευθούν πολύ σύντομα στην επιστημονική επιθεώρηση «The American Journal of Physical Anthropology». Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, Ντάγκλας Πράις, από το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, συμπεραίνει ότι «τα σκελετικά υπολείμματα συγκαταλέγονται στα πιο πρώιμα δείγματα της αφρικανικής διασποράς στην Αμερική και ανήκουν σε μια εποχή πολύ νεότερη από εκείνη του 18ου αιώνα, οπότε και άρχισε συστηματικά το δουλεμπόριο από τις ακτές της Δυτικής Αφρικής».

Ο δρ Πράις διευκρίνισε πριν από λίγες μέρες ότι θα γίνουν προσπάθειες για την κατά το δυνατόν λεπτομερέστερη χρονολόγηση των υπολειμμάτων, με τη χρήση άνθρακα «14». Την ίδια στιγμή, ορισμένοι χάρτες και άλλα αρχεία της μεξικανικής πόλης που βρίσκεται στη χερσόνησο τού Γιουκατάν, καταδεικνύουν ότι το νεκροταφείο εχρησιμοποιείτο μέχρι τον 17ο αιώνα. Σε τάφο βρέθηκε και ένα μετάλλιο που είχε κατασκευαστεί πριν από το 1550.

Ερωτηματικά για την υγεία τους. Άλλοι αρχαιολόγοι και ιστορικοί, που δεν αναμείχθηκαν στη συγκεκριμένη έρευνα, ανέφεραν ότι δεν είχαν υπ' όψιν τους την ύπαρξη τόσο πρώιμων ενδείξεων δουλεμπορίου στην Αμερική. Ο Ρίτσαρντ Στέκελ, που είναι καθηγητής Υγείας και Διατροφής των Ινδιάνων της Προκολομβιανής Εποχής στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, λέει πως το ότι οι άνθρωποι αυτοί είχαν θαφτεί σε εκκλησία, «ενδεχομένως να σημαίνει ότι κατείχαν κάποια διάκριση ή είχαν εκχριστιανισθεί». Και προσθέτει ότι ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για τους ανθρώπους αυτούς. «Θα ήταν ενδιαφέρον αν μπορούσαμε να μάθουμε κάποια στιγμή στοιχεία για το ανάστημα που είχαν, την οδοντική σήψη, τις εκφυλιστικές αρθροπάθειες ή άλλα τραύματα που ενδεχομένως είχαν».

Το μυστικό... στα δόντια

H πρώτη εντύπωση που αποκόμισαν οι επιστήμονες όταν εξέτασαν το αποικιακό νεκροταφείο, ήταν ότι τα σκελετικά υπολείμματα ανήκαν σε Ευρωπαίους και Ινδιάνους. H εξέταση όμως ορισμένων δοντιών που φαίνονταν ακρωτηριασμένα, έκανε τους ειδικούς να θεωρήσουν ότι κάποιοι από τους ανθρώπους αυτούς είχαν γεννηθεί στην Αφρική. Σε πιο ασφαλή συμπεράσματα κατέληξαν όταν στηρίχθηκαν στην ανάλυση του στοιχείου στρόντιο. H μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται στην επιστήμη της Ανθρωπολογίας για να καταδεικνύει τις μετακινήσεις πληθυσμών σε διάφορες ιστορικές περιόδους. Τα ίχνη του συγκεκριμένου στοιχείου εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της τροφικής αλυσίδας καθώς τα θρεπτικά συστατικά περνούν από τα πετρώματα στο έδαφος και το νερό και από εκεί στα φυτά και στα ζώα. H ποικιλία στη γεωλογική σύσταση των εδαφών διακρίνεται και από διαφορετικούς δείκτες της χημικής αυτής ουσίας. Το στρόντιο έχει την ιδιότητα να «κλειδώνεται» μια και καλή στα δόντια του ανθρώπου από την στιγμή της γέννησής του μέχρι τη βρεφική ηλικία. Οι ερευνητές που εξέτασαν το μεξικανικό νεκροταφείο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τέσσερις άνθρωποι που είχαν θαφτεί εκεί, ήταν γηγενείς Αφρικανοί και όχι παιδιά σκλάβων που γεννήθηκαν στον Νέο Κόσμο.

Εξολόθρευσαν τους Ινδιάνους... έφεραν τους Αφρικανούς

Ο αριθμός των σκλάβων στην αμερικανική ήπειρο αυξανόταν σταδιακά καθώς οι Ισπανοί άρχισαν την καλλιέργεια ζαχαρότευτλου στα νησιά και στη συνέχεια στο Μεξικό και τις παράκτιες περιοχές του Περού. «Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι μέχρι το 1600, οι Αφρικανοί που μεταφέρθηκαν στην Αμερική ήταν πολύ περισσότεροι από τους Ευρωπαίους», λέει ο δρ Γ. Φίλιπς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα.

Στην πορεία του χρόνου, η μεταφορά Αφρικανών προς την Αμερική αυξήθηκε κατακόρυφα, καθώς οι ασθένειες που διέδωσαν οι Ευρωπαίοι στον γηγενή πληθυσμό της ηπείρου, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού τους και κατά συνέπεια την έλλειψη σε εργατικά χέρια. Εκτιμάται ότι μέσα σε τέσσερις αιώνες, τουλάχιστον 12 εκατομμύρια κάτοικοι της Αφρικής αιχμαλωτίστηκαν και μεταφέρθηκαν στην Αμερική.

Τώρα οι επιστήμονες πιστεύουν πως αν υπάρχουν κάποια μέρη όπου θα μπορούσαν να βρεθούν τάφοι Αφρικανών που μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι νωρίτερα από το 1550, αυτά θα ήταν η Κούβα και ο Άγιος Δομίνικος.