→ Ιστορία → Νεότερη ελληνική ιστορία
Πώς έπεσε η χούντα των συνταγματαρχών
Μαρίνος Γιάννης, εφ. Το Βήμα, 10/3/2013
Το αναφερθέν στο άρθρο μου της 24ης Φεβρουαρίου ότι «η τραγωδία της Κύπρου υπήρξε η αιτία για την απαλλαγή της Ελλάδας από τη δικτατορία και όχι η εξέγερση του Πολυτεχνείου, όπως διδάχθηκε και πιστεύει η νεολαία μας» προκάλεσε ποικίλα σχόλια αναγνωστών μου αλλά και πολλές απορίες και αμφισβητήσεις. Ας αποσαφηνίσω λοιπόν τα πράγματα με βάση τα ιστορικά γεγονότα που και ο ίδιος έζησα.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 1973. Κατεστάλη βίαια και επακολούθησε από την ομάδα του κυρίαρχου στα παρασκήνια των κυβερνώντων ταξιάρχου Ιωαννίδη η ανατροπή της κυβέρνησης Μαρκεζίνη και του κατέχοντος τη θέση Προέδρου της Δημοκρατίας Γεωργίου Παπαδόπουλου. Διορίστηκε νέα δικτατορική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο και νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον στρατηγό Γκιζίκη. Διατηρήθηκε σε πλήρη λειτουργία το κολαστήριο των ΕΑΤ-ΕΣΑ, όπου «φιλοξενούνταν» χωρίς δίκη και βασανίζονταν οι κρατούμενοί του από τον πανίσχυρο πια δικτάτορα εκ του παρασκηνίου ταξίαρχο Ιωαννίδη. Αυτός σε συνεργασία με επίορκους έλληνες αξιωματικούς και κύπριους πολιτικούς οργάνωσαν τον Ιούλιο του 1974 πραξικόπημα κατά του νόμιμου προέδρου της Κύπρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, τον οποίο προσπάθησαν και να δολοφονήσουν. Ευτυχώς εκείνος διέφυγε τον θάνατο δραπετεύοντας στο εξωτερικό. Η Τουρκία, επωφελούμενη του πραξικοπήματος και με τον ισχυρισμό ότι οφείλει να αποκαταστήσει τη νομιμότητα ως μία εκ των τριών εγγυητριών δυνάμεων (οι άλλες δύο ήταν η Ελλάδα και η Βρετανία), εισέβαλε στη Μεγαλόνησο και κατέλαβε έπειτα από βομβαρδισμούς και εκτελέσεις το 38% του εδάφους της. Ο επιβληθείς από τους έλληνες δικτάτορες πρόεδρος Σαμψών ανατράπηκε και στη θέση του ανέλαβε προσωρινά ο αείμνηστος Γλαύκος Κληρίδης.
Οι τραγικές συνέπειες του πραξικοπήματος στην Κύπρο, η αποτυχημένη επιστράτευση στην Ελλάδα και η εκδηλωθείσα αδυναμία να επέμβει η μητέρα-πατρίδα στρατιωτικά για να διασώσει τη νήσο από την τουρκική εισβολή και να εκδιώξει τους κατακτητές οδήγησαν σε αποσυντονισμό και διάλυση της κυβέρνησης Ανδρουτσόπουλου. Πανικόβλητοι και με αίσθημα ντροπής ο χουντικός πρόεδρος Γκιζίκης και οι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων αποφάσισαν να καλέσουν τον αυτοεξόριστο στο Παρίσι αείμνηστο Κωνσταντίνο Καραμανλή να αναλάβει την εξουσία, δεχόμενοι να αποκατασταθεί και η δημοκρατική νομιμότητα. Αυτό επετεύχθη με τον σχηματισμό εθνικής κυβέρνησης με συμμετοχή πολιτικών από τα καταργηθέντα από τη δικτατορία κόμματα. Αυτή η κυβέρνηση υπό τον αποκληθέντα έκτοτε εθνάρχη Καραμανλή πέτυχε βαθμιαία να αποκαταστήσει και να παγιώσει το δημοκρατικό πολίτευμα και να νομιμοποιήσει το σε παρανομία τελούν Κομμουνιστικό Κόμμα. Ετσι αποκαταστάθηκε και η εθνική συμφιλίωση και η εξάλειψη των διώξεων σε βάρος της Αριστεράς. Χάρη επίσης στον Κωνσταντίνο Καραμανλή αντιμετωπίστηκε οριστικά και το πολιτειακό πρόβλημα, που δίχαζε επί δύο σχεδόν αιώνες τη χώρα μας, με την κατάργηση ύστερα από δημοψήφισμα της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας και την εδραίωση της Ελληνικής Δημοκρατίας με πρόεδρο εκλεγόμενο από τη Βουλή αντί του κληρονομικού ανώτατου άρχοντα.
Συνεπώς το πραξικόπημα στην Κύπρο, ο «Αττίλας» και ο πανικός των δικτατόρων από την εθνική συμφορά που προκάλεσαν ώθησαν τους πιο νουνεχείς από αυτούς να λάβουν τη σωτήρια πρωτοβουλία να αποκατασταθεί η κοινοβουλευτική δημοκρατία αποτρέποντας έτσι ένα νέο εμφύλιο αιματοκύλισμα.
Ετσι εξηγείται η αναφορά μου στο άρθρο της προπροηγούμενης Κυριακής ότι η τραγωδία της Κύπρου υπήρξε η αιτία για την απαλλαγή της Ελλάδας από τη δικτατορία και όχι η άξια κάθε τιμής εξέγερση στο Πολυτεχνείο, που ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία, αφού ούτε ένοπλη ήταν ούτε δυστυχώς βρήκε έμπρακτη στήριξη από τον εκτός Πολυτεχνείου ελληνικό λαό, εντελώς απροετοίμαστο γι' αυτό. Συνέβαλε πάντως στον κλονισμό της κυριαρχίας των δικτατόρων, αλλά το βαρύ τίμημα το πλήρωσε η έκτοτε διχοτομημένη Κύπρος.
Τώρα η Κυπριακή Δημοκρατία πληρώνει και τη χρεοκοπία της Ελλάδας, τα κρατικά ομόλογα της οποίας αποδείχθηκαν κουρελόχαρτα.