→ Ιστορία → Νεότερη ελληνική ιστορία

Οι μαθητές δεν άκουσαν τίποτε για το «ΟΧΙ»

Νότα Τρίγκα, εφ. Το Βήμα, 27/10/2002

Αποκαλυπτική έρευνα για τη γνώση της ιστορίας από τους νέους των γυμνασίων και λυκείων

Δεν γνωρίζουν: * Επτά στα 10 παιδιά την Εθνική Αντίσταση * Ένα στα δύο τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο * Το 24% την 28η Οκτωβρίου * Το 18% την 25η Μαρτίου * Το 17% την εξέγερση του Πολυτεχνείου

Ανιστόρητοι όσον αφορά τα πρόσφατα μεγάλα γεγονότα αποδεικνύονται οι έλληνες μαθητές. Οι επτά στους δέκα αγνοούν την Εθνική Αντίσταση, ο ένας στους δύο τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, το 24% την 28η Οκτωβρίου, το 17% δεν ξέρει τι έγινε στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβριο του 1973 και το 18% αγνοεί την 25η Μαρτίου. Τα αποκαλυπτικά αυτά στοιχεία περιλαμβάνονται σε έρευνα που έχει πραγματοποιήσει ο ερευνητής-εκπαιδευτικός κ. Χρήστος Κάτσικας σε μαθητές (172 συνολικά) εσπερινών γυμνασίων. Μάλιστα, σύμφωνα με την έρευνα, ένα μέρος των μαθητών μπέρδευε, μέσα σε ένα «σύννεφο» ιστορικής άγνοιας, τα γεγονότα των τριών επετείων: άλλοι θεωρούσαν ότι την 28η Οκτωβρίου γιορτάζουμε τη νίκη των Ελλήνων απέναντι στους Τούρκους και άλλοι ότι στο Πολυτεχνείο πολέμησαν οι Έλληνες με τους Γερμανούς. Όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην έρευνα από τον κ. Κάτσικα, ένας στους δύο ερωτηθέντες μαθητές δεν έχει γεννηθεί στην Ελλάδα αφού, όπως είναι γνωστό, μεγάλο μέρος των μαθητών των εσπερινών σχολείων είναι παλιννοστούντες και αλλοδαποί αλλά είχαν ήδη πέντε-δέκα χρόνια σχολική ζωή σε αυτήν. Ωστόσο δεν υπήρχε ουσιαστική διαφορά στις απαντήσεις που έδωσαν οι μαθητές ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους.

Η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών, σε ποσοστό 72,7% στο γυμνάσιο και 80,5% στο λύκειο, δηλώνει ότι η νεοελληνική ιστορία ως τις ημέρες μας και ιδιαίτερα τα πρόσφατα γεγονότα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα για το μάθημα της Ιστορίας

Στην έρευνα επισημαίνεται ότι οι απαντήσεις των μαθητών για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, τον αγώνα του ελληνικού λαού εναντίον των Ιταλών και των Γερμανών το 1940, την Εθνική Αντίσταση το 1941-45 και για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1973 αναδεικνύουν εκτός των άλλων την απουσία της πρόσφατης ιστορίας από το ελληνικό σχολείο. «Μπορεί οι αξίες και τα ιδανικά της Εθνικής Αντίστασης και του Πολυτεχνείου να εξακολουθούν να έχουν αντίκρισμα στη σημερινή εποχή, όπως φαίνεται και από τις απαντήσεις της συντριπτικής πλειονότητας των μαθητών που θέλουν να μάθουν για αυτά, ωστόσο είναι φανερή η αδυναμία του σχολείου και ειδικότερα του μαθήματος της Ιστορίας να διαμορφώσει αυριανούς πολίτες με ουσιαστική γνώση των γεγονότων που σηματοδοτούν τον 20ό αιώνα» τονίζει ο κ. Κάτσικας.

Παράλληλα, σύμφωνα με τον ερευνητή, οι επτά στους δέκα μαθητές του γυμνασίου και οι έξι στους δέκα μαθητές του λυκείου θεωρούν ότι το σχολείο τούς έχει βοηθήσει λίγο ή καθόλου να σχηματίσουν μια σαφή εικόνα της πρόσφατης ιστορίας από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Μόνο το 24% των μαθητών του γυμνασίου και το 38% του λυκείου απαντούν ότι το σχολείο τούς έχει βοηθήσει αρκετά ή πάρα πολύ.

Για την ιστορική εξέγερση του Πολυτεχνείου, η οποία αποτέλεσε την αρχή των εξελίξεων που οδήγησαν στην πτώση της δικτατορίας, το 62% των μαθητών του γυμνασίου και το 56% του λυκείου δηλώνουν ότι λίγο ή καθόλου γνωρίζουν για αυτήν και το νόημά της. Είναι χαρακτηριστικό ότι πλήρη εικόνα έχει σχηματίσει μόλις το 34% και το 41% αντίστοιχα. Σύμφωνα με την έρευνα, το υψηλό ποσοστό ιστορικής άγνοιας μπορεί να ερμηνευθεί από το γεγονός ότι στο γυμνάσιο οι μαθητές μόνο κατ' εξαίρεση διδάσκονται ιστορικά γεγονότα μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο βιβλίο «Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη» της τελευταίας τάξης του γυμνασίου, αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έρευνα, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος και το έπος του '40 βρίσκονται μετά τη σελίδα 350 του βιβλίου και δεν διδάσκονται. Πολύ περισσότερο τα γεγονότα της περιόδου 1967-1974 και το Πολυτεχνείο (για το οποίο υπάρχει αναφορά μόλις τριών σειρών στη σελίδα 373 σε ένα βιβλίο 390 σελίδων) δεν αποτελούν μέρος της διδακτέας σχολικής ύλης. Ετσι, σύμφωνα με τον κ. Χρήστο Κάτσικα, «παρ' όλο που στο γυμνάσιο δεν υπάρχει υποχρεωτική διδακτέα ύλη, αντικειμενικά είναι δύσκολη η διδασκαλία των πρόσφατων γεγονότων λόγω του μεγάλου όγκου ύλης του σχολικού βιβλίου της Γ' Γυμνασίου που αναφέρεται στην Παγκόσμια Ιστορία 550 περίπου χρόνων».

Και στο λύκειο, όμως, συνεχίζει ο ερευνητής, ο αγώνας της μνήμης εναντίον της λήθης είναι άνισος, αφού η σχολική ιστορία είναι προσανατολισμένη στο παρελθόν. Γι' αυτό και το αίτημα, αναφέρει χαρακτηριστικά, να περάσει όλη η νεότερη ιστορία ως τις τελευταίες δεκαετίες στα σχολεία είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε. Και συνεχίζει: «Ίσως μόνο αυτό δεν αρκεί, αφού πάντοτε ελλοχεύει ο "φετιχισμός του εγχειριδίου" που οδηγεί στην άκριτη απομνημόνευση και στην υπονόμευση της κατανόησης των ιστορικών γεγονότων. Το τελευταίο επισημαίνεται σε παράλληλη έρευνα με ημιδομημένο ερωτηματολόγιο προς τους εκπαιδευτικούς, από την οποία προκύπτει ότι η συντριπτική πλειονότητα υποστηρίζει πως η αναγκαστική επικέντρωση της διδασκαλίας στην προετοιμασία των μαθητών για τις εξετάσεις είναι μια ακόμη βασική αιτία για την αδυναμία κατανόησης των ιστορικών γεγονότων».

Η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών, σε ποσοστό 72,7% στο γυμνάσιο και 80,5% στο λύκειο, δηλώνει ότι η νεοελληνική ιστορία ως τις ημέρες μας και ιδιαίτερα τα πρόσφατα γεγονότα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα για το μάθημα της Ιστορίας. Αυτό σηματοδοτεί, καταλήγει η έρευνα του κ. Κάτσικα, την αναγκαιότητα αναθεώρησης των αναλυτικών προγραμμάτων και των σχολικών βιβλίων, έτσι ώστε να παρέχονται σύγχρονες και επιστημονικές γνώσεις για όλα τα μεγάλα γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας.