Σχολείο και Ιστορία

Άννα Φραγκουδάκη, εφ. Τα Νέα, 31/10/2009

Τέσσερις νέοι πανεπιστημιακοί, Γιάννης Στεφανίδης της Νομικής, Βασίλης Γούναρης και Νικόλας Μανιτάκης Ιστορίας-Αρχαιολογίας, και Δημήτρης Λυβάνιος Δημοσιογραφίας, έκαναν το 2007 έρευνα σε φοιτητές του Αριστοτελείου με θέμα την αντίληψή τους για το έθνος και την Ιστορία. Τα συμπεράσματα είναι ενδεικτικά της αλλαγής που απαιτείται στη διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο.

Είναι γενικότερα γνωστό ότι η διδασκαλία της Ιστορίας πάσχει σοβαρά στο ελληνικό σχολείο. Οι μαθητές/ριες αδιαφορούν για την Ιστορία, η αποτυχία σε όλες τις εξετάσεις είναι ψηλή και τα παιδιά γενικώς ανίκανα να βάλουν τα ιστορικά γεγονότα σε στοιχειώδη χρονική σειρά. Η έρευνα διαπιστώνει ότι το σχολείο είναι η βασικότερη πηγή ιστοριογνωσίας των φοιτητών, η γνώση όμως της Ιστορίας που έχουν αποκτήσει είναι ελλιπής. Σε ερωτήσεις σχετικά απλές, όπως π.χ. «πότε παγιώθηκαν τα σημερινά σύνορα της Ελλάδας;», πάνω από τους μισούς φοιτητές δίνουν λανθασμένη απάντηση.

Αναμφίβολα μεγάλη ευθύνη για την κατάσταση έχουν τα σχολικά βιβλία Ιστορίας. Η έρευνα διαπιστώνει ότι τα παιδιά βρίσκουν «αδιάφορο» το μάθημα της Ιστορίας και τα σχετικά βιβλία. Το ίδιο διαπίστωνε και έρευνα που έκανε το 2004 το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σε καθηγητές λυκείου, που θεωρούν τα βιβλία της Ιστορίας γεμάτα «λεπτομέρειες» που κάνουν το μάθημα «δύσκολο» και «ανιαρό».

Δεν μαθαίνει λοιπόν το σχολείο στα παιδιά Ιστορία. Αυτό που τους «μαθαίνει» ωστόσο, με αναμφίβολα αρνητικές επιπτώσεις στην ικανότητα να διαχειριστούν τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα του παρόντος, είναι η διαχρονική συνέχεια του ελληνικού έθνους, αντίληψη που ανήκει στον ελληνικό ρομαντισμό του 19ου αιώνα, δηλαδή στην εποχή των εθνικών επεκτατισμών.

Οι φοιτητές διαμορφώνονται από το σχολείο με έναν εθνοτικό εθνικισμό. Σε αυτή την έρευνα, π.χ., είναι εντυπωσιακά χαμηλό το ποσοστό φοιτητ(ρι)ών που θεωρούν βασικό κριτήριο της εθνικής ταυτότητας την ιδιότητα του πολίτη του ελληνικού κράτους.

Είναι πράγματι επείγουσα ανάγκη να αρχίσει το σχολείο να διδάσκει Ιστορία. Είναι βλαβερή η παρωχημένη μυθολογία ότι το έθνος είναι ομάδα «φυσική», κάτι σαν την αρχαϊκή φάρα, έννοια όχι ιστορική αλλά συνώνυμη της φυλής ή της ράτσας.