Η ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ «ΥΙΟΘΕΤΗΣΕ» ΤΗΝ ΞΕΧΑΣΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ

Η επιστροφή των... λατινικών

Βασίλης Βασιλικός, εφ. Τα Νέα, 21/12/1999

Οι Φινλανδοί πρωτοτύπησαν και πάλι. Περίληψη των πρακτικών της Συνόδου του Ελσίνκι μοιράστηκε στους εταίρους και στα... λατινικά. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, δεν είναι δυσεξήγητο ωστόσο.

Το 1988 η ιδέα να υπάρξει ένα λατινόφωνο εβδομαδιαίο πεντάλεπτο στην φινλανδική ραδιοφωνία, έγινε δεκτή με τις γνωστές ειρωνείες και ενδοιασμούς. Καθώς όμως η διευθύντρια της κρατικής ραδιοφωνίας ήταν λατινομαθής και ευφάνταστη, το τόλμησε.

Ο καθηγητής των Λατινικών και των Αρχαίων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι κ. Reijo Pitkaranta και ο συνάδελφός του στο Πανεπιστήμιο του Jyvaskala κ. Pekkanen ανέλαβαν τη σύνταξη και την εκφώνηση του δελτίου. Και το θαύμα εγένετο.

Σήμερα μόνο στη Φινλανδία οι ακροατές του δελτίου ειδήσεων στα λατινικά ανέρχονται σε αρκετές δεκάδες χιλιάδες, αλλά υπάρχουν και αυτοί που χωρίς να γνωρίζουν λατινικά το ακούν γιατί τους αρέσει η γλώσσα.

Το Nuntii Latini (οι ειδήσεις στα λατινικά) συνέτειναν συν τοις άλλοις στην αναβίωση της εκμάθησης της «νεκρής» αυτής γλώσσας.

Γι' αυτό και ο Τζαννετάκος της κρατικής φινλανδικής ραδιοφωνίας πέρασε το πρόγραμμα (που συν τω χρόνω έγινε ημίωρο) και στη Φωνή της Φινλανδίας που «πιάνεται» στο εξωτερικό της. Τα γράμματα άρχισαν να πέφτουν βροχή. Με πρώτο και καλύτερο φυσικά τον Πάπα, αλλά και επιστολές ακροατών από τη Σουηδία, τη Νορβηγία, τη Δανία, τη Γερμανία, την Πολωνία, την Εσθονία, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ιρλανδία, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ελβετία, την Ουγγαρία, την Αυστρία, την Ιταλία, την Τσεχοσλοβακία, τη Βουλγαρία, τη Μάλτα, την Τουρκία και την Ελλάδα.

Γράμματα πολλά ­ που απαντώνται στα λατινικά από μια ξεχωριστή υπηρεσία που δημιουργήθηκε επί τούτου ­ φτάνουν κι από την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Σιγκαπούρη, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Βραζιλία, την Κολομβία, το Μεξικό, τη Νέα Ζηλανδία, την Αυστραλία, τη Σιέρα Λεόνε και τη Νότιο Αφρική.

Όπου συνέβη και το εξής περιστατικό: όταν τον Φλεβάρη του 1992 ο γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Νοτίου Αφρικής Κρις Χάνι διαδήλωνε μόνος του στο Κέηπ Τάουν, περιστοιχισμένος από πλήθος ξένων δημοσιογράφων που του ζητούσαν να τους μιλήσει, εκείνος μίλησε μόνο στον Φινλανδό απεσταλμένο της ραδιοφωνίας, γιατί ήταν φανατικός ακροατής της εκπομπής στα λατινικά. Τον άλλο χρόνο, τον Μάη (τριάντα χρόνια μετά τον δικό μας μαραθωνοδρόμο της ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη) τον δολοφονούσαν κι αυτόν. Αφού δεν μπορούσαν να καθαρίσουν τον ισοβίτη Νέλσον Μαντέλα. Σήμερα οι δύο θυγατέρες του Χάνι είναι καθηγήτριες των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ.

Από δυο μικρά βιβλία που κυκλοφόρησαν στα λατινικά με την επιτομή των ειδήσεων της δεκαετίας (1989-1999 σε παράλληλη φινλανδική και αγγλική μετάφραση) σταχυολογώ δύο αποσπάσματα που μας αφορούν.

Το πρώτο αφορά τον εορτασμό των 2.500 χρόνων της γέννησης της δημοκρατίας στην Αθήνα του Κλεισθένη. Απολαύστε το:

His diebus praesides parlamentorum diversarum nationum Athenas congregati sunt, ubi sollemnia aguntur, quia duo milia quingenti (2500) anni a democratia illic orta exacti sunt. Anno enim quingentisimo nono (509) ante Christum natum Clisthenes, praeses factionis popularis, effecit, ut Athenis summa rerum a tyrannis ad populum transiret. Festum principale κ.τ.λ.

Το δεύτερο αφορά την εκλογή του Βαρθολομαίου ως Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, επεξηγώντας ότι πρόκειται για τίτλο καθαρά τιμητικό αφού οι 14 ορθόδοξες Εκκλησίες του κόσμου είναι αυτοκέφαλες:

Synodus orthodoxorum Christianorum Constatinopolim convovata decrevit, ut metropolita Bartholomaeus, vir Turco-Graecus, novus patriarcha ecclesiae orthodoxae crearetur. Patriarchatus tantum honos dignitatis habetur, cum quattuordecim in orbe terrarum ecclesiae orthodoxae sui iuris sint. Barholomaeus, qui etiam Finniam bis visitavit, (ο Βαρθολομαίος επεσκέφθη δις την Φινλανδία, όπου υπάρχουν 63.000 ορθόδοξοι) munus suum postridie Kalendas Novembres (2.11) Constatinopoli suscipiet.

Μα ποια η σχέση της Φιnλανδίας με τα λατινικά; Λένε ότι η πρώτη μελοποιημένη ποίηση από Φινλανδό συνθέτη υπήρξε ο ύμνος στον Άγιο Ερρίκο «Ramus virens olivarum,» τον 12ο αιώνα επ' ευκαιρία του εκχριστιανισμού των Φινλανδών. Ο οποίος Ερρίκος πριν καθαγιαστεί είχε φέρει κλάδον ελαίας στην μακρινή Φινλανδία σαν μήνυμα αγάπης και ειρήνης του Χριστού.

Ωστόσο για να ξαναγυρίσουμε στο παρόν: δεν θα δώσω την απόφαση των 15 για να περάσει η Τουρκία στον προθάλαμο της Ευρώπης στα λατινικά, όπως το διένειμε η φινλανδική προεδρία.

Αλλά αναρωτιέμαι αν κι εμείς, το 2002 που θ' αναλάβουμε την προεδρία της Ευρώπης, δεν θα έπρεπε να σκεφτούμε κάτι ανάλογο με τα αρχαία. (Όσο για την εκπομπή στη Φωνή της Ελλάδος στα αρχαία ελληνικά, που θα μπορούν να την ακούν στα πέρατα του κόσμου τα εκατομμύρια των αρχαιοελληνομαθών, σκοντάφτουμε στην προφορά. Για να μας καταλάβουν θα πρέπει να υιοθετήσουμε την ερασμιακή προφορά. Και τότε ποιος μας σώζει από τους γλωσσαμύντορες και το... ΚΑΣ!).