Μάθημα XXVI

Gaius Plinius Caecilius Secundus, Epistulae, 5, 16 (Με ελάχιστες αλλαγές)

C. Plinius Aefulano Marcellino suo s. Tristissimus haec tibi scribo, Fundani nostri filia minore defuncta. Qua puella nihil umquam festivius amabilius, nec modo longiore vita sed prope immortalitate dignius vidi. [2] Nondum annos xiiii impleverat, et iam illi anilis prudentia, matronalis gravitas erat et tamen suavitas puellaris cum virginali verecundia. [3] Ut illa patris cervicibus inhaerebat! ut nos amicos paternos et amanter et modeste complectebatur! ut nutrices, ut paedagogos, ut praeceptores pro suo quemque officio diligebat! quam studiose, quam intellegenter lectitabat! ut parce custoditeque ludebat! Qua illa temperantia, qua patientia, qua etiam constantia novissimam valetudinem tulit!

C. Plinius Marcellino suo salutem. Tristissimus haec tibi scribo: Fundani nostri filia minor mortua est. Ea puella nihil umquam festivius, nihil amabillius nec longiore vita dignius vidi. Nondum annos XIII impleverat, et iam illi anilis prudentia, matronalis gravitas erat et tamen suavitas puellaris. Ut illa patris cervicibus inhaerebat! ut nos amicos paternos et amanter et modeste complectebatur! ut nutrices ut paedagogos, ut praeceptores dilligebat! quam studiose, quam intellegenter lectitabat! ut parce ludebat! Qua illa patientia, qua etiam constantia novissimam valetudinem tulit!

Συντακτικές Παρατηρήσεις

suo: επιθετικός προσδιορισμός στο Marcellino, άμεση αυτοπάθεια
tristissimus: επιρρηματικό κατηγορούμενο που αναφέρεται στο υποκείμενο ego του ρήματος scribo και προσδιορίζει επιρρηματικά το ήμα (δηλώνει τον τρόπο)
puella: αφαιρετική ως β' όρος σύγκρισης...· α' όρος το nihil
umquam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου...
festivius: κατηγορούμενο του αντικειμένου nihil μέσω του συνδετικού esse (ενν. αντικειμένου του vidit)
vita: αφαιρετική οργανική του μέσου (κατά το συντακτικό του Τζάρτζανου, σελ. 155, δηλώνει το κατά τι ή την αναφορά)
nondum: επιρρηματικός του χρόνου...
illi (=puellae): δοτική προσωπική κτητική από το erat
et iam illi...puellaris: ο σύνδεσμος et είναι περίπου ισοδύναμος με τον αντίστροφο cum. Στη χρήση αυτή απαντά μετά τα επιρρήματα nondum, vix, vixdum κτλ. (πβ. αρχαία ελληνικά: ούπω...καί)
Αντίστροφος (inersivum) cum: Πολλές φορές, όταν πρόκειται για άμεση ακολουθία δύο πράξεων, το cum χρησιμοποιείται έτσι που η πρόταση την οποία εισάγει ως χρονική να είναι ουσιαστικά η κύρια πρόταση και μ' αυτόν τον τρόπο η συντακτική σχέση κύριας και δευτερεύουσας προτάσεως παρέχεται αντίστροφη. Ο σύνδεσμος cum + οριστική παρακειμένου (ή ιστορικού ενεστώτα)-(συχνά μαζί με το επίρρημα repente), δηλώνει αιφνίδιο γεγονός. Στην κύρια πρόταση (σε παρατατικό ή υπερσυντέλικο οριστικής) υπάρχουν συνήθως τα μόρια vix (vixdum), aegre, iam, nondum...
Ut...inhaerebat: Κύρια επιφωνηματική πρόταση...
Ut: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα
amicos: παράθεση στο nos
quam: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού…
qua: επιθετικός προσδιορισμός στο patientia
patientia, constantia: αφαιρετικές οργανικές του τρόπου...
novissimam: επιθετικός προσδιορισμός στο valetudinem (με την έννοια «τελευταία αρρώστια» ή κατηγορηματικός προσδιορισμός με την έννοια «τελευταία φάση της αρρώστιας)

Γραμματικές Παρατηρήσεις

tristis/-ior/-issimus (triste-tristius-tristissime), amabilis/-ior/-issimus, parvus/minor/minimus, festivus/-ior/-issimus, longus/-ior/-issimus, dignus/-ior/-issimus, parce-parcius-parcissime, novus-recentior (magis novus)-novissimus, amanter/-ius/-issime, modeste/-ius/-issime, studiose/-ius/-issime, intellegenter/-ius/-issime
anilis-is-e, matronalis-is-e, puellaris-is-e, paternus-a-um: επίθετα χωρίς παραθετικά
prudentia, (gravitas, suavitas, vita), patientia: singularia tantum