Μάθημα XXVII

Aulus Gellius, 13, 2 (Με ορισμένες αλλαγές)

2 "Cum Pacuvius" inquiunt "grandi iam aetate et morbo corporis diutino adfectus Tarentum ex urbe Roma concessisset, Accius tunc haut parvo iunior proficiscens in Asiam, cum in oppidum venisset, devertit ad Pacuvium comiterque invitatus plusculisque ab eo diebus retentus tragoediam suam, cui Atreus nomen est, desideranti legit. 3 Tum Pacuvium dixisse aiunt sonora quidem esse, quae scripsisset, et grandia, sed videri tamen ea sibi duriora paulum et acerbiora. 4 "Ita est," inquit Accius "uti dicis; neque id me sane paenitet; meliora enim fore spero, quae deinceps scribam. 5 Nam quod in pomis est, itidem" inquit "esse aiunt in ingeniis; quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; sed quae gignuntur statim vieta et mollia atque in principio sunt uvida, non matura mox fiunt, sed putria.

Cum Accius ex urbe Rōmā Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetāte recesserat, devertit ad eum. Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui “Atreus” nomen est, ei desideranti lēgit. Tum Pacuvius dixit sonōra quidem esse et grandia quae scripsisset, sed vidēri tamen ea sibi duriōra et acerbiōra. “Ita est” inquit Accius “ut dicis; neque id me sane paenitet; meliōra enim fore spero, quae deinceps scribam. Nam quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis: quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; sed quae gignuntur statim viēta et mollia, non matūra mox fiunt sed putria”.

Αρχικοί χρόνοι ρημάτων

• 4, venio-veni-ventum-venire
• 3, recedo-recessi-recessum-recedere
• 3, deverto-deverti-deversum-devertere (ή devertor, deverti, deversum, deverti: ημιαποθετικό)
• 3, nascor-natus sum-nasci, αποθετικό, μτχ. μέλλ. nasciturus
• -sum-fui-/-esse, μτχ. μελλ.: futurus
• 1, desidero
• 3, lego-legi-lectum-legere
• 3, dico-dixi-dictum-dicere (προστακτική dic)
• 3, scribo-scripsi-scriptum-scribere
• 2, video-vidi-visum-videre
• 3, inquam-(inquii)-/-/, ελλειπτικό· βλ. γραμματική σελ. 92
• 2, paenitet-paenituit-/-paenitere, του ρήματος paeniteo· συνήθως απαντά στο γ' πρόσωπο
• 1, spero
• 4, aio-(ait)-/-/, ελλειπτικό, βλ. γραμματική σελ. 92
• 3, nascor-natus sum-nasci, αποθ., μτχ. μέλλ. nasciturus
• 3, fio-factus sum-fieri, γίνομαι, 16, (παθητικό του facio)· βλ. γραμματική σελ. 91-92. [παθητικό: interfio & interficior]
• 3, gigno-genui-genitum-gignere

Συντακτικές Παρατηρήσεις

• Roma: επεξήγηση στο urbe
• ex urbe: εμπρόθετος της τοπικής αφετηρίας προς απομάκρυνση...
• Tarentum: Απρόθετη αιτιατική ονόματος πόλης που δηλώνει κίνηση-κατεύθυνση προς τόπο στο venisset
• Cum...venisset: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια πρόταση. Εισάγεται με το σύνδεσμο cum (ιστορικός ή διηγηματικός: ο ιστορικός cum υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση· δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους.), εκφέρεται με υποτακτική (είναι φανερός εδώ ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει στην υποτακτική) υπερσυντελίκου (venisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (devertit: ιστορικός παρακείμενος), και εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν σε σχέση με το ρήμα της κύριας πρότασης
• ubi...recesserat: Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο Tarentum. Εισάγεται με το αναφορικό τοπικό επίρρημα ubi, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός και συγκεκριμένα με οριστική υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
• aetate: αφαιρετική τοπική που δηλώνει χρόνο (το πότε-χρονικό εντοπισμό) (Η αφαιρετική δηλώνει το πότε έγινε κάτι, η αιτιατική δηλώνει το πόσο χρόνο κράτησε κάτι)
• Accius tragoediam suam ei desideranti legit: κύρια καταφατική πρόταση κρίσεως (επαυξημένη).
• qui...erat: Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο Accius. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει πραγματικό γεγονός και συγκεκριμένα με οριστική παρατατικού, γιατί αναφέρεται το παρελθόν...
• ο συγκριτικός minor ενισχύεται με το multo: αφαιρετική οργανική του ποσού (μέτρου ή της διαφοράς)· βλ. γραμμ. σελ. 156
• natu: αφαιρετική (σουπίνου) οργανική του κατά τι ή της αναφοράς· βλ. γραμμ., σελ. 155-156
• cui...est: Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο tragoediam. Εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός και συγκεκριμένα με οριστική ενεστώτα γιατί αναφέρεται στο παρόν
• cui (θηλ.): δοτική προσωπική κτητική από το ρήμα est
• Atreus: παράθεση στο nomen
• desideranti: αιτιολογική ( ή επιθετική) μετοχή...
• suam: επιθετικός προσδιορισμός στο tragoediam, άμεση αυτοπάθεια
• quidem: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου/επιβεβαίωσης...
• quae scripsisset: Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, υποκείμενο στο esse. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί ο λόγος είναι πλάγιος) χρόνου υπερσυντελίκου, γιατί εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν σε σχέση με το ρήμα της κύριας πρότασης (dixit...esse)
• videri: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του dixit
• ea: υποκείμενο του ενν. esse (βλ. παρακάτω)
• esse: (ενν.) Αντικείμενο του videri (ή υποκείμενο, αν το θεωρήσουμε απρόσωπο)
• duriōra et acerbiōra: κατηγορούμενα στο υποκείμενο ea μέσω του συνδετικού απαρεμφάτου esse (απόλυτη σύγκριση)
• sibi: δοτική προσωπική (του κρίνοντος προσώπου) στο videri
• ut dicis: Δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (dicis), επειδή η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι (ή θεωρούνται ως) αντικειμενική πραγματικότητα. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το ita. Πρόκειται για επιρρηματική πρόταση που επέχει τη συντακτική θέση του β' όρου σύγκρισης (α' όρος η κύρια πρόταση)
• id: υποκείμενο στο paenitet
• me: αιτιατική του προσώπου που μετανιώνει στο paenitet
• sane: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου(/βεβαίωσης) στο paenitet
• quae...scribam: Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, υποκείμενο στο fore. Εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός και συγκεκριμένα με οριστική μέλλοντα (scribam), γιατί αναφέρεται στο μέλλον
• in pomis/ingeniis: εμπρόθετοι προσδιορισμοί που δηλώνουν εντοπισμό σε μια κατάσταση (αναφορά)...
• quod...est: Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο idem. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει πραγματικό γεγονός [αν και ο λόγος είναι πλάγιος (aiunt) και θα 'πρεπε να εκφέρεται με υποτακτική, όμως η αναφορική πρόταση λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο] και συγκεκριμένα με οριστική ενεστώτα γιατί αναφέρεται στο παρόν
• deinceps, post, mox, statim: επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου στα αντίστοιχα ρήματα

Γραμματικές Παρατηρήσεις

• Tarentum-i: ουδέτερο (και ποιητικά Tarentus-i: ο Τάρας)
• aetas-tatis: γεν. πληθ.: aetatium & aetatum
• Αtreus: κλητική ενικού: Atreu
• gradis-is-e/-ior/-issimus, mitis-is-e/-ior/-issimus (Επίρρημα: mite-mitius-mitisseime), mollis-is-e/-ior/-issimus, puter & putris-is-e (κανονικά χωρίς παραθετικά), durus/-ior/-issimus (θετικός επιρρήματος: dure και duriter), acerbus/-ior/-issimus, iucundus/-ior/-issimus, maturus/-ior/maturrimus & maturissimus, multi/plures (plurium)/plurimi, parvus/minor/minimus, bonus/melior/optimus, non multum & paulum-minus-minime, sane/sanius/sanissime
• vietus-a-um, sonorus-a-um: χωρίς παραθετικά

Ερμηνεία και γραμματική αναγνώριση των λέξεων

• cum: χρονικός σύνδεσμος (ιστορικός-διηγηματικός) = όταν
• Accius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού, Accius-ii/ -i, β’ κλίση αρσενικό = ο Άκκιος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
• ex: πρόθεση + αφαιρετική = από
• urbe: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού urbs, -is, γ’ κλίση, θηλυκό = η πόλη 
• Roma: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Roma -ae, α’ κλίση, θηλυκό = η Ρώμη → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
• Tarentum: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Tarentum -i, β΄κλίση, ουδέτερο = ο Τάραντας → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
• venisset: γ’ ενικό υποτακτικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος venio, veni, ventum, venīre 4 = έρχομαι 
• ubi: αναφορικό τοπικό επίρρημα = όπου
• Pacuvius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Pacuvius-ii/ -i, β΄κλίση, αρσενικό = o Πακούβιος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
• grandi: αφαιρετική ενικού, θηλυκού γένους, του επιθέτου grandis, -is, -e, γ΄ κλίση = μεγάλος, -η, -ο (Σ.Β.: grandior, -ior, -ius, Υ.Β.: grandissimus, -a, -um)
• iam: χρονικό επίρρημα = πια, ήδη
• aetate: αφαιρετική ενικού, του ουσιαστικού aetas -atis, γ’ κλίση, θηλυκό = ηλικία (γενική πληθυντικού = aetatum και aetatium) 
• recesserat: γ’ ενικό οριστικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος recedo, recessi, recessum, recedĕre 3 = αποσύρομαι
• devertit: γ’ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος deverto, deverti, deversum, devertĕre 3 και devertor, deverti, deverti 3 ημιαποθετικό = καταλύω, μένω 
• ad: πρόθεση + αιτιατική = σε
• eum: αιτιατική ενικού, αρσενικού γένους, της οριστικής επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id= αυτός, -ή, -ό
• Accius: ονομαστική ενικού, του ουσιαστικού, Accius-ii/ -i, β’ κλίση, αρσενικό = ο Άκκιος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
• qui: ονομαστική ενικού, αρσενικού γένους, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
• multo: αφαιρετική ενικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου multus, -a, -um, β΄κλίση = πολύς, πολλή, πολύ) [Σ.Β.: plus (χρησιμοποιείται μόνο η ονομαστική και αιτιατική του ουδετέρου plus και η γενική pluris) Υ.Β.: plurimus, -a, -um]. Το επίθετο σχηματίζει παραθετικά συνήθως στον πληθυντικό
• minor: ονομαστική ενικού, αρσενικού γένους, συγκριτικού βαθμού του επιθέτου parvus, -a, -um, β΄κλίση = μικρός, -ή, -ό, (Σ.Β.: minor, minus Y.B.:minimus, -a, -um)
• natu: αφαιρετική ενικού, του ουσιαστικού natus -us, δ’ κλίση, αρσενικό = η ηλικία (εύχρηστο μόνο στην αφαιρετική ενικού)
• erat: γ’ ενικό, οριστικής παρατατικού του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
• tragoediam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού tragoedia -ae, α’ κλίση, θηλυκό = η τραγωδία 
• suam: αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους, της κτητικής αντωνυμίας για έναν κτήτορα suus, -a, -um = δικός, -ή, -ό του 
• cui: δοτική ενικού, θηλυκού γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
• Αtreus: ονομαστική ενικού, του ουσιαστικού Atreus-i, β’ κλίση, αρσενικό = ο Ατρέας (κλητική ενικού: Atreu) → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
• nomen: ονομαστική ενικού, του ουσιαστικού nomen -inis, γ’ κλίση, ουδέτερο = το όνομα 
• est: γ’ ενικό, οριστικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
• ei: δοτική ενικού, αρσενικού γένους, της οριστικής - επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
• desideranti: δοτική ενικού, αρσενικού γένους, της μετοχής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος desidero, desideravi, desideratum, desiderāre 1 = επιθυμώ
• legit: γ΄ενικό, οριστικής παρακειμένου, ενεργητικής φωνής του ρήματος lego, legi, lectum, legĕre 3 = διαβάζω
• tum: χρονικό επίρρημα = τότε
• Pacuvius: ονομαστική. ενικού του ουσιαστικού Pacuvius-ii/ i β΄κλίση, αρσενικό = o Πακούβιος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
• dixit: γ΄ενικό, οριστικής παρακειμένου, ενεργητικής φωνής του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → (β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic) 
• sonora: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους, του επιθέτου sonorus, -a, -um, β΄κλίση = o ηχηρός, -ή, -ό (δεν σχηματίζει παραθετικά)
• quidem: τροπικό επίρρημα = βέβαια
• esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
• et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
• grandia: αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου γένους του επιθέτου grandis, -is, -e, γ΄ κλίση = μεγάλος, -η, -ο (Σ.Β.: grandior, -ior, -ius, Υ.Β.: grandissimus, -a, -um)
• quae: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
• scripsisset: γ΄ενικό, υποτακτικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος scribo, scripsi, scriptum, scribĕre 3 = γράφω
• sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά
• videri: απαρέμφατο ενεστώτα παθητικής φωνής του ρήματος video, vidi, visum, vidēre 2 = βλέπω
• tamen: αντιθετικός σύνδεσμος = όμως
• ea: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους της οριστικής επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
• sibi: δοτική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας, γ΄ πρόσωπο 
• duriora: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους, συγκριτικού βαθμού του επιθέτου durus, -a, -um β΄ κλίση = σκληρός,  -ή, -ό, τραχύς, -ιά, -ύ (Σ.Β.: durior, -ior, -ius, Υ.Β.: durissimus, -a, -um. O θετικός του επιρρήματος σχηματίζει δύο τύπους: dure και duriter)
• et : συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
• acerbiora: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους, συγκριτικού βαθμού του επιθέτου acerbus, -a, -um, β΄κλίση = πικρός, -ή, -ό (Σ.Β.: acerbior, -ior, -ius, Υ.Β.: acerbissimus, -a, -um)
• ita: τροπικό επίρρημα = έτσι
• est: γ΄ενικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
• inquit: γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου του ελλειπτικού ρήματος inquam = λέω
• Accius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού, Accius-ii/ i, β’ κλίση αρσενικό = ο Άκκιος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
• υt: παραβολικός σύνδεσμος = όπως
• dicis: β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω
• neque: αντιθετικός σύνδεσμος = ούτε
• id: ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους της οριστικής επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
• me: αιτιατική ενικού, της προσωπικής αντωνυμίας, α΄ πρόσωπο ego = εγώ
• sane: τροπικό επίρρημα = βέβαια (Σ: sanius, Υ: sanissime)
• paenitet: γ΄ ενικό, οριστικής ενεστώτα του ρήματος paenitet, paenituit, paenitēre 2 = μετανιώνω 
• meliora: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους συγκριτικού βαθμού του επιθέτου bonus, -a, -um, β΄κλίση = καλός, -ή, - ό, (Σ.Β.: melior, -ior, -ius , Υ.Β.: optimus, -a, -um)
• enim: αιτιολογικός σύνδεσμος = γιατί
• fore: απαρέμφατο μέλλοντα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι (Σχηματίζει και δεύτερο τύπο: futura esse)
• spero: α΄ ενικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος spero, speravi, speratum, sperāre 1 = ελπίζω
• quae: αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας, qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
• deinceps: χρονικό επίρρημα = στη συνέχεια
• scribam: α’ ενικό, οριστικής μέλλοντα ενεργητικής φωνής του ρήματος scribo, scripsi, scriptum, scribĕre 3 = γράφω
• nam: αιτιολογικός σύνδεσμος = γιατί
• quod: ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
• in: πρόθεση + αφαιρετική = σε
• pomis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού pomum-i, β΄κλίση, ουδέτερο = ο καρπός
• est: γ΄ενικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
• idem: αιτιατική ενικού, ουδετέρου γένους της οριστικής-επαναληπτικής αντωνυμίας idem, eadem, idem = ίδιος, -α, -ο
• esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
• aiunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ελλειπτικού ρήματος aio = λέω
• in: πρόθεση + αφαιρετική = σε
• ingeniis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού ingenium-ii (i) , β΄ κλίση , ουδέτερο = το πνεύμα
• quae: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
• dura: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους του επιθέτου durus, -a, -um, β΄ κλίση = σκληρός, -ή, -ό, τραχύς, -ιά, -ύ (Σ.Β.: durior, -ior, -ius, Υ.Β.: durissimus, -a, -um. O θετικός του επιρρήματος σχηματίζει δύο τύπους: dure και duriter)
• et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
• acerba: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους του επιθέτου acerbus, -a, -um, β΄ κλίση = πικρός, -ή, -ό (Σ.Β.: acerbior, -ior, -ius, Υ.Β.: acerbissimus, -a, -um)
• nascuntur: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος nascor, natus sum, nasci 3 αποθετικό = γεννιέμαι (μετοχή μέλλοντα : nasciturus, -a, -um).
• post: χρονικό επίρρημα = αργότερα
• fiunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος fio, factus sum, fieri = γίνομαι
• mitia: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου mitis, -is, -e γ΄ κλίση = γινωμένος, -η, -ο (Σ.Β.: mitior, -ior, -ius , Υ.Β.: mitissimus, -a, -um) - (Eπίρρημα: mite, mitius, mitissime)
• et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
• iucunda: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου iucundus, -a, -um β΄ κλίση = γλυκός, -ιά, -ό, ευχάριστος, -η, -ο (Σ.Β.: iucundior, -ior, -ius, Υ.Β.: iucundissimus, -a, -um)
• sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά
• quae: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
• gignuntur: γ΄ πληθυντικό, οριστικής ενεστώτα παθητικής φωνής του ρήματος gigno, genui, genitum, gignĕre3 = γεννώ
• statim: χρονικό επίρρημα = εξ αρχής
• vieta: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους του επιθέτου vietus, -a, -um, β΄κλίση = μαραμένος, -η, -ο (δεν σχηματίζει παραθετικά)
• et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
• mollia: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου mollis, -is, -e, γ΄κλίση = μαλακός, -ή, -ό (Σ.Β.: mollior, -ior, -ius , Υ.Β.: mollissimus, -a, -um)
• non: αρνητικό μόριο = όχι, δεν
• matura: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου maturus, -a, -um β΄ κλίση = ώριμος, -η, -ο (Σ.Β.: maturior, -ior, -ius , Υ.Β.: maturissimus, -a, -um & maturrimus, -a, -um)
• mox: χρονικό επίρρημα = έπειτα
• fiunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ανωμάλου ρήματος fio, factus sum, fieri = γίνομαι
• sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά
• putria: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου puter (putris), –is, -e, γ΄κλίση = σάπιος, -α, -ο, (δεν σχηματίζει παραθετικά)

Γραμματικά ταξινομημένο λεξιλόγιο

Ουσιαστικά

A΄ κλίση

• Roma -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)
• tragoedia -ae: θηλυκό

Β΄ κλίση

• Accius -ii(i): αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) (κλητική ενικού Acci)
• Tarentum -i: ουδέτερο (δεν έχει πληθυντικό)
• Pacuvius -ii(i): αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) (κλητική ενικού Pacuvi)
• Atreus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) (κλητική ενικού: Atreu)
• pomum -i: ουδέτερο
• ingenium -ii(i): ουδέτερο

Γ΄ κλίση

• urbs -is: θηλυκό
• aetas -atis: θηλυκό (γενική πληθυντικού aetatum και aetatium)
• nomen -inis: ουδέτερο

Δ΄ κλίση

• natus -us : αρσενικό

Επίθετα

Β΄ κλίση

• multus, -a, -um [Συγκριτικός: plus (χρησιμοποιείται μόνο η ονομαστική και αιτιατική του ουδετέρου plus και η γενική pluris) Υπερθετικός: plurimus, -a, -um]. Το επίθετο σχηματίζει παραθετικά συνήθως στον πληθυντικό:
• multi, -ae, -a (Συγκριτικός: plures, -es, -a, Υπερθετικός: plurimi, -ae, -a).
• parvus, -a, -um (Συγκριτικός: minor, -or, -us, Υπερθετικός: minimus, -a, -um).
• sonorus, -a, -um (δεν σχηματίζει παραθετικά).
• durus, -a, -um (Συγκριτικός: durior, -ior, -ius, Υπερθετικός: durissimus, -a, -um).
• acerbus, -a, -um (Συγκριτικός: acerbior, -ior, -ius, Υπερθετικός: acerbissimus, -a, -um).
• bonus, -a, -um (Συγκριτικός: melior, -ior, -ius , Υπερθετικός: optimus, -a, -um).
• iucundus, -a, -um (Συγκριτικός: iucundior, -ior, -ius, Υπερθετικός: iucundissimus, -a, -um).
• vietus, -a, -um (δεν σχηματίζει παραθετικά).
• maturus, -a, -um (Συγκριτικός: maturior, -ior, -ius , Υπερθετικός: maturissimus, -a, -um & maturrimus, -a, -um).

Γ΄ κλίση

• grandis, -is, -e (Συγκριτικός: grandior, -ior, -ius, Υπερθετικός: grandissimus, -a, -um).
• mitis, -is, -e (Συγκριτικός: mitior, -ior, -ius , Υπερθετικός:mitissimus, -a, -um).
• mollis, -is, -e (Συγκριτικός: mollior, -ior, -ius, Υπερθετικός: mollissimus, -a, -um).
• puter (putris), putris, putre (δεν σχηματίζει παραθετικά).

Αντωνυμίες

• is, ea, id (οριστική-επαναληπτική)
• suus, sua, suum (κτητική)
• ego (προσωπική)
• qui, quae, quod (αναφορική)
• se (προσωπική)
• idem, eadem, idem (οριστική επαναληπτική)

Ρήματα

1η Συζυγία

• desidero, desideravi, desideratum, desiderāre
• spero, speravi, speratum, sperāre

2η Συζυγία

• video, vidi, visum, vidēre
• paenitet, paenituit, paenitēre

3η Συζυγία

• recedo, recessi, recessum, recedĕre
• deverto, deverti, deversum, devertĕre και ημιαποθετικό devertor, deverti, deverti
• lego, legi, lectum, legĕre
• dico, dixi, dictum, dicĕre (β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic)
• scribo, scripsi, scriptum, scribĕre
• nascor, natus sum, nasci αποθετικό (μετοχή μέλλοντα nasciturus)
• gigno, genui, genitum, gignere

4η Συζυγία

• venio, veni, ventum, venīre

Ανώμαλα ρήματα

• fio, factus sum, fieri
• sum, fui, - ,esse

Ελλειπτικά ρήματα

• aio
• inquam

Επιρρήματα

• ubi
• iam
• tum
• quidem
• ita
• sane (Σ.B: sanius, Υ.Β.: sanissime)
• deinceps
• post
• statim
• mox

Προθέσεις

• ex (+ αφαιρετική)
• ad (+ αιτιατική)
• in (+ αφαιρετική)

Σύνδεσμοι

• cum (ιστορικός ή διηγηματικός)
• et (συμπλεκτικός)
• sed (αντιθετικός)
• tamen (αντιθετικός)
• ut (παραβολικός)
• neque (αντιθετικός)
• enim (αιτιολογικός-παρατακτικός)
• nam (αιτιολογικός-παρατακτικός)

Ασκήσεις

• desideranti: quod desiderabat (αντικειμενική αιτιολογία) ή quod desideraret (υποκειμενική αιτιολογία) ή cum desideraret ( αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας )
• Tum Pacuvius dixit sonōra quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora: Sonora quidem et grandia (σε ονομαστική, κατηγορούμενα του υποκειμένου) sunt quae scripsisti (οριστική, δεν έχουμε πλέον πλάγιο λόγο) sed videntur tamen heac mihi duriora et acerbiora

Ερωτήσεις Πανελληνίων

• Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat, devertit ad eum. Να χωρίσετε το παραπάνω τμήμα του κειμένου σε προτάσεις, να αναγνωρίσετε το είδος τους και να αιτιολογήσετε την εκφορά τους (έγκλιση, χρόνος). Μονάδες 9 (2005 E)