Μάθημα XXVIII

Marcus Tullius Cicero, Epistulae, Quinto Fratri, 1, 2, 14 (Με ορισμένες αλλαγές)

praeterea Aesopi, nostri [tragoedi] familiaris, Licinus servus tibi notus aufugit. is Athenis apud Patronem Epicureum pro libero fuit; inde in Asiam venit. postea Plato quidam Sardianus, Epicureus, qui Athenis solet esse multum et qui tum Athenis fuerat cum Licinius eo venisset, cum eum fugitivum esse postea ex Aesopi litteris cognosset, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit, sed in publicam an in pistrinum non satis ex litteris eius intellegere potuimus. tu, quoquo modo est, quoniam Ephesi est, hominem investiges velim summaque diligentia vel tecum deducas. noli spectare quanti homo sit ; parvi enim preti est qui tam nihili sit. sed tanto dolore Aesopus est adfectus propter servi scelus et audaciam ut nihil ei gratius facere possis quam si illum per te reci perarit.

Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit. Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. Tu, hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. Noli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi.

Αρχικοί χρόνοι ρημάτων

• 3, nosco-novi-notum-noscere
• 3, fugio-fugi-fugitum-fugere
• -sum-fui-/-esse, μτχ. μελλ.: futurus
• 4, abeo-abivi (-ii)-abitum-abire (ab+eo)
• 3, cognosco-cognovi-cognitum-cognoscere
• 3, compre(he)ndo-compre(he)ndi-compre(he)nsum-compre(he)ndere
• 3, trado-tradidi-traditum-tradere
• 1, investigo
• 3, quaeso-/-/-quaesere
• 3, mitto-misi-missum-mittere
• 4, redeo-redii-reditum-redire (red+eo)
• 3, deduco-deduxi-deductum-deducere (β' εν. προστ. ενστ.: duc, dic, fac, fer, deduc, cοnfice και deduce)
• 3, nolo-nolui-/-nolle
• 1, specto
• 3, afficio-affeci-affectum-afficere (β' εν. προστ. ενστ.: duc, dic, fac, fer, conduc, cοnfice, affice και conduce)
• -possum-potui-/-posse

Συντακτικές Παρατηρήσεις

• nostri: επιθετικός προσδιορισμός στο Aesopi (πρόκειται για την κτητική αντωνυμία)
• tibi: δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου (ποιητικό αίτιο) στο notus
• Roma: απρόθετη αφαιρετική ονόματος πόλης που δηλώνει την απομάκρυνση...
• Athenas: απρόθετη αιτιατική ονόματος πόλης που δηλώνει κίνηση προς κάποιον τόπο...
• Athenis: απρόθετη αφαιρετική ονόματος πόλης που δηλώνει στάση σε τόπο...
• Epicureum: επιθετικός προσδιορισμός στο Patronem (ή παράθεση ως ουσιαστικοποιημένο)
• menses: αιτιατική που δηλώνει χρονική διάρκεια (Η αφαιρετική δηλώνει το πότε έγινε κάτι, η αιτιατική δηλώνει το πόσο χρόνο κράτησε κάτι)
• pro libero: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τον τρόπο ή την παραβολή, σε θέση κατηγορουμένου στο is
• inde: επίρρημα που δηλώνει τοπική αφετηρία...
• in Asiam: εμπρόθετη (γιατί πρόκειται για ήπειρο κι όχι για όνομα πόλης ή μικρού νησιού) αιτιατική που δηλώνει κίνηση σε τόπο...
• postea: χρονικό επίρρημα...
• Sardianus: επιθετικός προσδιορισμός στο Plato (ή παράθεση ως ουσιαστικοποιημένο)
• cum...cognovisset: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση(ή και αιτιολογική), ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια πρόταση. Εισάγεται με το σύνδεσμο cum (ιστορικός ή διηγηματικός: ο ιστορικός cum υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση· δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους.), εκφέρεται με υποτακτική (είναι φανερός εδώ ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει στην υποτακτική) υπερσυντελίκου (cognovisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (comprehendit: ιστορικός παρακείμενος), και εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν σε σχέση με το ρήμα της κύριας πρότασης
• ex litteris: εμπρόθετος προσδιορισμός του τρόπου ή της προέλευσης
• Aesopi: γενική κτητική (ή του δημιουργού) στο litteris
• in custodiam: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατεύθυνσης/κίνησης σε τόπο στο tradidit (ή του σκοπού)
• Ephesi: απρόθετη γενική ονόματος πόλης (β' κλίσης, ενικού αριθμού) που δηλώνει στάση σε τόπο
• diligentia: αφαιρετική οργανική τροπική...
• Romam: απρόθετη αιτιατική ονόματος πόλης που δηλώνει κίνηση προς κάποιον τόπο
• Epheso: απρόθετη αφαιρετική ονόματος πόλης που δηλώνει την απομάκρυνση
• rediens: χρονική μετοχή συνημμένη...
• tecum: αναστροφή προθέσεως, cum te, εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη συνοδεία...
• quanti homo sit: Δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας, αντικείμενο στο spectare. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quandi, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ενεστώτα (sit), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (noli spectare), και εκφράζει το σύγχρονο στο παρόν σε σχέση με το ρήμα της κύριας πρότασης
• quanti, preti, nihili: γενικές της (αφημρημένης) αξίας (sum=αξίζω)
• qui...est: Δευτερεύουσα αναφορική υποθετική πρόταση, υποκείμενο στο est. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει πραγματικό γεγονός. Υπολανθάνει υποθετικός λόγος του α' είδους (ανοικτής υπόθεσης): si quis tam nihili est, est parvi preti.
• propter scelus/audaciam: εμπρόθετοι προσδιορισμοί του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου...
• servi: γενική υποκειμενική στα scelus/audaciam
• dolore: αφαιρετική οργανική του μέσου από το adfectus est
• ut...fugitivi: Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση (στην κύρια πρόταση υπάρχει το tanto), ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος. Εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut (ο οποίος συνοδεύεται από την αντωνυμία nihil που έχει αρνητική σημασία, άρα η πρότασή μας είναι αρνητική), εκφέρεται με υποτακτική (γιατί το αποτέλεσμα στα λατινικά πάντα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση) ενεστώτα (possit), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (adfectus est: παρακείμενος με σημασία ενεστώτα). Έχουμε ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων, γιατί το συμπέρασμα είναι ιδωμένο τη στιγμή της εμφάνισής του στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση).
• nihil: υποκείμενο στο possit και στο esse (ταυτοπροσωπία), σε πτώση ονομαστική (όπως προκύπτει κι απ' το β' όρο σύγκρισης recuperatio)
• ei: δοτική ως συμπλήρωμα επιθέτου (αντικειμενική) στο gratius
• quam recuperatio: β' όρος σύγκρισης (quam+ομοιόπτωτα του nihil)
• fugitivi: γενική αντικειμενική στο recuperatio

Γραμματικές Παρατηρήσεις

• noster-nostra-nostrum: κτητική αντωνυμία
• Athenae-arum: μόνο στον πληθυντικό
• notus-a-um: μετοχή του nosco· χρησιμοποιείται και ως επίθετο (απαντούν και τα παραθετικά notior-notissimus)
• paucus/-ior/-issimus, liber-era-erum/liberior-ius/-errimus-a-um, gratus/-ior/-issimus, superus/superior/supremus & summus (επίρ.: sup[e]ra-superius-summe), parvus/minor/minimus (non multum ή paulum/minus/minime)
• quidam-quaedam-quoddam: αόριστη επιθετική αντωνυμία. H ουσιαστική: quidam-quaedam-quiddam· προσοχή: quendam, quorundam...
• Epicureus-a-um, Sardianus-a-um: επίθετα χωρίς παραθετικά
• littera-ae=γράμμα του αλφαβήτου, litterae-arum=λογοτεχνία, επιστολή, συγγράμματα
• noli spectare: δηλώνει απαγόρευση...
• nihil: αόριστη ουσιαστική αντωνυμία (nihil, nullius rei, nulli rei, ni(hi)l, -, nulla re· χωρίς πληθυντκό· γραμματική, σελ. 48. Υπάρχει και τύπος nil. Ο Θεοφάνης Κακριδής στη Γραμματική του, σελ. 54, έχει και τον πληθυντικό: nullae res, nullarum rerum, nullis rebus, nullas res, -, nullis rebus)
• audacia: Στον πληθυντικό audaciae -arum = τολμηρές πράξεις
• Patro (-n)/Patronis/Patroni/Patrona (-em)/Patro (-n)/Patrone

Ερμηνεία και γραμματική αναγνώριση των λέξεων

• Aesopi: γενική ενικού του ουσιαστικού Aesopus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Αίσωπος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
• nostri: γενική ενικού αρσενικού γένους της κτητικής αντωνυμίας α΄ προσώπου, για πολλούς κτήτορες noster, nostra, nostrum = o δικός, -ή, - ό μας.
• Licinus: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Licinus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Λίκινος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
• servus: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού servus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο δούλος.
• tibi: δοτική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας β΄ προσώπου tu = εσύ.
• notus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος nosco, novi, notum, noscĕre 3 = γνωρίζω.
• Roma: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Roma -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η Ρώμη → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
• Athenas: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού. Athenae -arum, α΄ κλίση, θηλυκό = η Αθήνα (συναντάται μόνο στον πληθυντικό εκ μεταγραφής από την αρχαία ελληνική αἱ Ἀθῆναι).
• fugit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος fugio, fugi, fugitum, fugĕre 3* = φεύγω → ανήκει στα 15 ρήματα σε –io που κλίνονται σαν το capio.
• Is: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής - επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό 
• Athenis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού Athenae -arum, α΄ κλίση θηλυκό = η Αθήνα (συναντάται μόνο στον πληθυντικό εκ μεταγραφής από την αρχαία ελληνική, αἱ Ἀθῆναι) 
• apud: πρόθεση + αιτιατική = σε
• Patronem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Patro -onis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο Πάτρωνας → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό). → δανείζεται κάποιες πτώσεις από την αρχαία ελληνική: Patro(n)/Patronis/Patroni/Patronem - Patrona/Patro(n)/Patrone 
• Epicureum: αιτιατική ενικού αρσενικού γένους του επιθέτου Epicureus, -a, -um, β΄ κλίση = ο επικούρειος → δεν σχηματίζει παραθετικά
• paucos: αιτιατική πληθυντικού αρσενικού γένους του επιθέτου paucus, -a, -um, β΄ κλίση = λίγος, -η, -ο → (Παραθετικά: paucior, -ior, -ius, paucissimus, -a, -um)
• menses: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού mensis -is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο μήνας
• pro: πρόθεση + αφαιρετική = σαν, ως
• libero: αφαιρετική ενικού αρσενικού γένους του επιθέτου liber, libera, liberum, β΄ κλίση = ελεύθερος, -η, -ο → (Παραθετικά: liberior, -ior, -ius, liberrimus, -a, -um)
• fuit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι
• inde: τοπικό επίρρημα = από εκεί
• in: πρόθεση + αιτιατική = σε
• Asiam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Asia -ae, α΄ κλίση, θηλυκό → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό). 
• abiit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος abeo, abi(v)i, abitum, abīre = φεύγω 
• postea: επίρρημα χρονικό = αργότερα 
• Plato: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Plato-onis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο Πλάτωνας → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό). → δανείζεται κάποιες πτώσεις από την αρχαία ελληνική: Plato(n)/Platonis/Platoni/Platonem - Platona/Plato(n)/Platone 
• quidam: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της αόριστης - επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο
• Sardianus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους του επιθέτου Sardianus,-a,-um, β΄ κλίση = ο Σαρδιανός → (δεν σχηματίζει παραθετικά)
• cum: σύνδεσμος χρονικός (εδώ ιστορικός-διηγηματικός) = όταν 
• eum: αιτιατική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής – επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
• fugitivum: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού fugitivus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο δραπέτης 
• esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
• ex: πρόθεση + αφαιρετική = από
• litteris: αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού litterae -arum, α΄ κλίση, θηλυκό = τα γράμματα, οι επιστολές (στον ενικό = το γράμμα της αλφαβήτου)
• Aesopi: γενική ενικού του ουσιαστικού Aesopus -i, β΄ κλίση, αρσενικό= ο Αίσωπος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
• cognovisset: γ΄ ενικό υποτακτικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος cognosco, cognovi, cognitum, cognoscĕre 3 = μαθαίνω 
• hominem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού homo -inis, γ΄ κλίση, αρσενικό και θηλυκό = ο άνθρωπος 
• comprehendit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος comprehendo, comprehendi, comprehensum, comprehendĕre 3 = συλλαμβάνω 
• et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και 
• in: πρόθεση + αιτιατική = σε
• custodiam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού custodia -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = φυλακή 
• Ephesi: γενική ενικού του ουσιαστικού Ephesus -i, β΄ κλίση, θηλυκό = η Έφεσος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
• tradidit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος trado, tradidi, traditum, tradĕre 3 = παραδίδω 
• tu: ονομαστική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας, β΄ προσώπου tu = εσύ 
• hominem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού homo -inis, γ΄ κλίση, αρσενικό και θηλυκό = ο άνθρωπος 
• investiga: β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος investigo, investigavi, investigatum, investigāre 1 = αναζητώ τα ίχνη
• quaeso: α΄ ενικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ελλειπτικού ρήματος quaeso, -, -, quaesĕre 3 = παρακαλώ
• summa: αφαιρετική ενικού θηλυκού γένους υπερθετικού βαθμού του επιθέτου superus, -a, -um, β΄ κλίση = ανώτερος, -η,  -ο → (Παραθετικά: superior, -ior, -ius, supremmus, -a, -um/ summus, -a, -um)
• -que: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και → (χρησιμοποιείται ως εγκλιτική λέξη)
• diligentia: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού diligentia -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = φροντίδα
• vel: διαζευκτικός σύνδεσμος = είτε 
• Romam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Roma -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η Ρώμη → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
• mitte: β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος mitto, misi, missum, mittĕre 3 = στέλνω
• vel: διαζευκτικός σύνδεσμος = είτε 
• Epheso: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Ephesus -i, β΄ κλίση, θηλυκό = η Έφεσος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό). 
• rediens: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής ενεστώτα του ρήματος : redeo, redii, reditum, redīre = γυρίζω, επιστρέφω 
• te: αφαιρετική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας, β΄ προσώπου tu = εσύ 
• cum: πρόθεση + αφαιρετική = μαζί με 
• deduc: β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής (εξαίρεση) του ρήματος deduco, deduxi, deductum, deducĕre 3 = οδηγώ, φέρνω 
• Noli: β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα του ρήματος nolo, nolui, -, nolle = δεν θέλω, αρνούμαι
• spectare: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος specto, spectavi, spectatum, spectāre 1 = κοιτάζω 
• Noli spectare: είναι έκφραση απαγόρευσης = μη σε απασχολήσει 
• quanti: γενική ενικού ουδετέρου γένους της ερωτηματικής αντωνυμίας quantus, -a, -um = πόσος, -η, -ο 
• homo: ονομαστική ενικού, αρσενικό (ή θηλυκό, εδώ είναι αρσενικό), γ’ κλίση, του ουσιαστικού homo -inis = άνθρωπος
• sit: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι
• parvi: γενική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου parvus, -a, -um, β΄ κλίση = μικρός, -ή, -ό → (Παραθετικά: minor, -or,  -us, minimus, -a, -um)
• enim: αιτιολογικός σύνδεσμος = γιατί
• preti: γενική ενικού του ουσιαστικού pretium -ii (i), β΄ κλίση, ουδέτερο = αξία
• est: γ΄ ενικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι 
• qui: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο 
• tam: επίρρημα = τόσο 
• nihili: γενική ενικού του ουσιαστικού nihilum –i, β΄ κλίση, ουδέτερο = τίποτε
• est: γ΄ ενικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι
• sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά
• propter: πρόθεση + αιτιατική = εξαιτίας 

• servi: γενική ενικού του ουσιαστικού servus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο δούλος 
• scelus: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού scelus -eris, γ΄ κλίση, ουδέτερο = έγκλημα, ελεεινή πράξη 
• et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και
• audaciam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού audacia -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = το θράσος → ετερόσημο. Στον πληθυντικό audaciae -arum = τολμηρές πράξεις
• tanto: αφαιρετική ενικού αρσενικού γένους της δεικτικής αντωνυμίας tantus, -a, -um = τόσος, -η, -ο 
• dolore: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dolor -oris, γ΄ κλίση, αρσενικό = πόνος, [εδώ] οργή 
• Aesopus: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Aesopus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Αίσωπος → (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
• est adfectus: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος adficio (και afficio), adfeci, adfectum, adficĕre 3* = περιβάλλω → (ανήκει στα 15 ρήματα σε -io που κλίνονται σαν το capio).
• ut: συμπερασματικός σύνδεσμος = ώστε 
• nihil: ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους της αόριστης ουσιαστικής αντωνυμίας nemo, nemo, nihil (ή nil) = κανείς, τίποτε 
• ei: δοτική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής – επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
• gratius: ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους συγκριτικού βαθμού του επιθέτου gratus, -a, -um , β΄ κλίση = ευχάριστος, -η, -ο → (Παραθετικά: gratior, -ior, -ius, gratissimus, -a, -um)
• possit: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα του ρήματος possum, potui, - ,posse 
• esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι
• quam: επίρρημα που εισάγει β΄ όρο σύγκρισης = παρά
• recuperatio: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού recuperatio -onis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η επανάκτηση
• fugitivi: γενική ενικού του ουσιαστικού fugitivus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο δραπέτης

Γραμματικά ταξινομημένο λεξιλόγιο

Ουσιαστικά

A΄ κλίση

• Roma -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)
• Athenae -arum: θηλυκό (δεν έχει ενικό)
• Asia -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)
• littera -ae: θηλυκό (στον ενικό = γράμμα του αλφαβήτου, στον πληθυντικό = επιστολή)
• custodia -ae: θηλυκό
• diligentia -ae: θηλυκό
• audacia -ae: θηλυκό → ετερόσημο (audacia -ae = θράσος, audaciae -arum = τολμηρές πράξεις)

Β΄ κλίση

• Aesopus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
• Licinus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
• servus -i: αρσενικό
• fugitivus -i: αρσενικό
• Ephesus -i: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)
• pretium - ii(i): ουδέτερο
• nihilum -i: ουδέτερο

Γ΄ κλίση

• Patro -onis: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
• mensis -is: αρσενικό
• Plato -onis: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
• homo -inis: αρσενικό & θηλυκό
• scelus -eris: ουδέτερο
• dolor -oris: αρσενικό
• recuperatio -onis: θηλυκό

Επίθετα

Β΄ κλίση

• paucus, -a, -um (Συγκριτικός: paucior, paucior, paucius, Υπερθετικός: paucissimus, -a, -um)
• Epicureus, -a, -um, δεν έχει παραθετικά
• liber, -a, -um (Συγκριτικός: liberior, liberior, liberius, Υπερθετικός: liberrimus, -a, -um)
• Sardianus, -a, -um, δεν έχει παραθετικά
• superus, -a, -um (Συγκριτικός: superior, superior, superius, Υπερθετικός: supremus, -a, -um & summus, -a, -um)
• parvus, -a, -um (Συγκριτικός: minor, -or, -us , Υπερθετικός: minimus, -a, -um)
• gratus, -a, -um (Συγκριτικός: gratior, gratior, gratius, Υπερθετικός: gratissimus, -a, -um)

Αντωνυμίες

• noster, nostra, nostrum (κτητική)
• tu (προσωπική)
• is, ea, id (οριστική - επαναληπτική)
• quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθετική)
• quantus, -a, -um (ερωτηματική)
• qui, quae, quod (αναφορική)
• tantus, -a, -um (δεικτική)
• nihil (αόριστη ουσιαστική)

Ρήματα

1η Συζυγία

• investigo, investigavi, investigatum, investigāre
• specto, spectavi, spectatum, spectāre

3η Συζυγία

• nosco, novi, notum, noscĕre
• fugio, fugi, fugitum, fugĕre
• cognosco, cognovi, cognitum, cognoscĕre
• comprehendo, comprehendi, comprehensum, comprehendĕre
• trado, tradidi, traditum, tradĕre
• quaeso,----,----, quaesĕre(ελλειπτικό)
• mitto, misi, missum, mittĕre
• deduco, deduxi, deductum, deducĕre (β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: deduc)
• adficio (και afficio), adfeci, adfectum, adficĕre

Ανώμαλα Ρήματα

• abeo, abivi (abii), abitum, abīre
• redeo, redii, reditum, redīre
• sum, fui, -, esse
• possum, potui, -, posse
• nolo, nolui, -, nolle

Επιρρήματα

• inde
• postea
• quam
• tam

Προθέσεις

• apud + αιτιατική
• pro + αφαιρετική
• in + αιτιατική
• ex + αφαιρετική
• cum + αφαιρετική
• propter + αιτιατική

Σύνδεσμοι

• cum (αιτιολογικός)
• et (συμπλεκτικός)
• -que (συμπλεκτικός)
• vel (διαζευκτικός)
• enim (αιτιολογικός)
• sed (αντιθετικός)
• ut (συμπερασματικός)

Ερωτήσεις

• notus: qui tibi notus est
• Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit: Sallustius tradit Aesopi illorum Licinum servum illi notum Roma Athenas fugisse
• Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit: Sallustius tradit eum Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuisse, inde in Asiam abisse
• rediens: dum redis
• qui tam nihili est : si quis tam nihili est, est parvi preti

Ερωτήσεις Πανελληνίων

• Noli spectare: να εκφράσετε την απαγόρευση με διαφορετικό τρόπο. Μονάδες 5 (2008 Ε)
• quanti homo sit / ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi. Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω προτάσεων (μονάδες 2), τον τρόπο εισαγωγής τους (μονάδες 2) και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς τους (μονάδες 4). Μονάδες 8 (2008 Ε)
• ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi: να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των όρων της παραπάνω πρότασης. Μονάδες 7 (2008 Ε)
• cum eum fugitivum ... cognovisset: Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω προτάσεων (μονάδες 2), τον τρόπο εισαγωγής τους (μονάδες 2) και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο εκφοράς τους (μονάδες 4). Μονάδες 4 (2007)
• Plato quidam Sardianus hominem comprehendit: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Μονάδες 5 (2007)
• Licinus servus Athenas fugit et in Asiam abiit: Να μετατρέψετε τις παραπάνω προτάσεις σε πλάγιο λόγο, αφού τις εξαρτήσετε από τη φράση Cicero dixit. Μονάδες 6 (2007)
• Tu hominem tradidisti: Να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, ώστε να εκφράζεται απαγόρευση και με τους δύο τρόπους. Μονάδες 4 (2007)
• ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi: Να αναγνωρίσετε την παραπάνω δευτερεύουσα πρόταση και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της.Μονάδες 5
• Noli spectare: Να εκφράσετε την απαγόρευση με τον άλλο τρόπο. Μονάδες 4 (2003)
• Noli spectare quanti homo sit: Για τη δευτερεύουσα πρόταση αυτής της περιόδου να δηλώσετε το είδος της, να δικαιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της και να τη μεταφέρετε στον ευθύ λόγο. Μονάδες 9 (2003)
• Tu hominem investiga: Να μετατρέψετε την πρόταση αυτή σε βουλητική εξαρτώμενη από τη φράση Cicero illum monebat (= ο Κικέρων συμβούλευε εκείνον).Μονάδες 6 (2003)