ΛατινικάΣυντακτικό

Consecutio temporum (Ακολουθία των χρόνων)

Στην περίπτωση που έχουμε μια δευτερεύουσα πρόταση σε υποτακτική, η εξάρτηση από το χρόνο της κύριας πρότασης είναι αποφασιστικής σημασίας (πρβ. τη χρήση της ευκτικής του πλάγιου λόγου στα ελληνικά, που όμως επιτρέπει μεγαλύτερη ελευθερία). Ο χρόνος της δευτερεύουσας πρότασης που εκφέρεται με υποτακτική καθορίζεται από το αν ο χρόνος του ρήματος της κύριας πρότασης είναι αρκτικός (ενεστώτας, μέλλοντας, παρακείμενος με σημασία ενεστώτα) ή ιστορικός (παρατατικός, παρακείμενος με τη σημασία του ελληνικού αορίστου, υπερσυντέλικος).

Μετά από ρήμα εξάρτησης σε αρκτικό χρόνο, η υποτακτική του ενεστώτα εκφράζει το σύγχρονο, η υποτακτική του παρακειμένου το προτερόχρονο και η υποτακτική του ενεστώτα της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας το υστερόχρονο. (Οι βασικοί αρκτικοί χρόνοι της οριστικής είναι ο ενεστώτας, ο παρακείμενος με σημασία ενεστώτα, [π.χ. audivi = άκουσα και ξέρω], ο απλός και ο συντελεσμένος μέλλοντας. Επίσης η προστακτική του ενεστώτα και του μέλλοντα). Π.χ.

Rogat quid agam ρωτά τι κάνω

Rogat quid egerim ρωτά τι έκανα

Rogat quid acturus sim ρωτά τι θα κάνω

Μετά από ρήμα εξάρτησης σε ιστορικό χρόνο η υποτακτική του παρατατικού εκφράζει το σύγχρονο, η υποτακτική του υπερσυντε-λίκου το προτερόχρονο και η υποτακτική του παρατατικού της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας το υστερόχρονο. (Οι βασικοί ιστορικοί χρόνοιτης οριστικής είναι ο παρακείμενος με σημασία αορίστου, ο παρατατικός και ο υπερσυντέλικος). Π.χ.

Rogabat quid agerem ρωτούσε τι έκανα

Rogabat quid egissem ρωτούσε τι είχα κάνει

Rogabat quid acturus essem ρωτούσε τι θα έκανα

Ρήμα εξάρτησης χρόνου αρκτικού:

[Αρκτικοί Χρόνοι: Ενεστώτας, Παρακείμενος με σημασία ενεστώτα (π.χ. audivi=άκουσα και ξέρω), Μέλλοντας (απλός & συντελεσμένος). Η προστακτική Ενεστώτα και Μέλλοντα.]

-Υποτακτική Ενεστώτα: Σύγχρονο

-Υποτακτική Παρακειμένου: Προτερόχρονο

-Υποτακτική Ενεστώτα ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας (π.χ. amaturus sim): Υστερόχρονο

Ρήμα εξάρτησης Χρόνου Ιστορικού:

[Ιστορικοί Χρόνοι: Παρακείμενος με σημασία αορίστου, Παρατατικός, Υπερσυντέλικος.]

-Υποτακτική Παρατατικού: Σύγχρονο

-Υποτακτική Υπερσυντελίκου: Προτερόχρονο

-Υποτακτική Παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας(π.χ. amaturus essem): Υστερόχρονο