Σε ποιους απευθύνεται η ποίηση

Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 20/5/2007

Ζούμε σε μια εποχή που η ποίηση έχει πάψει ν' αποτελεί κυρίαρχο ρεύμα της λογοτεχνικής παραγωγής. Κι έτσι συρρικνωμένη που είναι σ' ένα κλειστό σύμπαν «αόρατων» δημιουργών, οδηγεί κάποιους στο συμπέρασμα πως το λογοτεχνικό αυτό είδος οδεύει προς την εξαφάνισή του. Ετσι έχουν τα πράγματα;

Όχι ακριβώς, απαντά ο Χάρης Βλαβιανός στο νέο του βιβλίο «Ποιον αφορά η ποίηση; Σκέψεις για μια τέχνη περιττή» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Πόλις».

Με οχτώ ποιητικές συλλογές στο ενεργητικό του και με μεταφράσεις έργων των Ουίτμαν, Πάουντ, Ασμπερι, Μπλέικ και Πεσόα μεταξύ άλλων, ο διευθυντής του περιοδικού «Ποίηση» επισημαίνει πως ουδέποτε στο παρελθόν δημοσιεύονταν τόσα ποιητικά έργα όσα στις μέρες μας. Αν όμως η ενέργεια της ποίησης δεν κατευθύνεται όπως παλιότερα στην κοινωνία, αυτό οφείλεται στο είδος της ανάγνωσης που απαιτεί. Σ' έναν πολιτισμό που βασίζεται μόνο στη γρήγορη και θρυμματισμένη διασπορά της πληροφορίας, πόσοι έχουν τη δυνατότητα να παραδοθούν στους δικούς της αργούς ρυθμούς;

Η σύγχρονη ποίηση, υποστηρίζει ο Βλαβιανός, δεν είναι «ασυνάρτητη», όπως διατείνονται όσοι δεν αποτολμούν καν να την προσεγγίσουν. Κι αν φαίνεται «δύσκολη» είναι επειδή οι ποιητές έφτασαν στο σημείο να επικοινωνούν μόνο μεταξύ τους, αποδεχόμενοι ένα σύστημα αξιών που αδυνατεί να διεισδύσει μαζικά στην πνευματικά κατακερματισμένη κοινωνία γύρω τους. Μ' άλλα λόγια, το πρόβλημα γι' αυτόν εντοπίζεται στην εξαφάνιση του αναγνώστη. Ομως, «δεν έχει νόημα να θρηνήσουμε αυτήν την απώλεια. Το μόνο καθήκον, σ' αυτό το περιβάλλον του εκπεσμένου, αποσαθρωμένου λόγου, είναι να κρατήσουμε τη γλώσσα ζωντανή».

Βιβλίο αφιερωμένο στη μνήμη της Ελένης Βακαλό, το «Ποιον αφορά η ποίηση» έχει για μότο μια φράση του Αντόρνο -«Η ποίηση είναι μαγεία απαλλαγμένη από το ψέμα ότι είναι αλήθεια»- και χωρίζεται σε τέσσερα μέρη.

* Στο πρώτο, περιλαμβάνονται σαράντα ένα -είτε ανέκδοτα είτε πρωτοδημοσιευμένα στον τύπο- κείμενα, επικεντρωμένα στη σχέση της ποίησης με τη γραφή, τη σιωπή, την κριτική και την ιστορία, και με συνεχείς αναφορές στο έργο ποιητών όπως ο Σέλεϊ, ο Μπάιρον, ο Ελιοτ, ο Χίνι, ο Μπρόνσκι, ο Παλαμάς, ο Σικελιανός και ο Σεφέρης.

* Στο δεύτερο, εκτίθενται προσωπικές σκέψεις του Βλαβιανού για την τέχνη που υπηρετεί, δοσμένες με τη μορφή λυρικών θραυσμάτων και αφορισμών (παράδειγμα: «Υπάρχει στον τόπο μας ένα είδος κριτικού λόγου που μοναδικός του σκοπός είναι να καθιερώσει μια νέα τάξη δημοσίων υπαλλήλων της λογοτεχνίας»).

* Το τρίτο μέρος καλύπτεται από ένα εκτενές δοκίμιο γύρω από τον εξαγγελλόμενο θάνατο της λογοτεχνίας εν γένει, ενώ με το τέταρτο, ο Βλαβιανός, διασχίζοντας την απόσταση που χωρίζει τη θεωρία από την πράξη, μας μυεί στο δικό του ποιητικό εργαστήρι.