Αρχική σελίδα → Λογοτεχνία → Πεζογραφία

Οι «Ρωμιοπούλες» της Πηνελόπης Δέλτα

Μπέκος Γρηγόρης, εφ. Το Βήμα, 17/6/2014

Εξεδόθη αυτοβιογραφικό της μυθιστόρημα ύστερα από 75 χρόνια

Οι «Ρωμιοπούλες» της Πηνελόπης Δέλτα

Η έπαυλη του δεκάτου ενάτου αιώνα στην Κηφισιά, όπου έζησε η Πηνελόπη Δέλτα ως τον Θάνατό της το 1941

Η Πηνελόπη Δέλτα (1874 - 1941), η συγγραφέας του «Μάγκα» και του «Τρελαντώνη», αλλά και των «Μυστικών του βάλτου» μεταξύ άλλων, έγραψε βιβλία για παιδιά που γαλούχησαν πολλές γενεές. Έγραψε όμως και ένα μυθιστόρημα διαφορετικό από τα άλλα, αυτοβιογραφικό, τρίτομο, (1.400 σελίδων, ένα μυθιστόρημα απευθυνόμενο σε ενήλικες, υπό τον χαρακτηριστικότατο τίτλο «Οι Ρωμιοπούλες» (εκδόσεις Ερμής, 2014).

Το βιβλίο παρουσιάστηκε χθες στην Κηφισιά, στην οικία Στέφανου και Πηνελόπης Δέλτα, όπου στεγάζονται και τα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη από τη δεκαετία του 1990. Στην έπαυλη του δεκάτου ενάτου αιώνα έγραψε η Πηνελόπη Δέλτα τις «Ρωμιοπούλες», το κύκνειο άσμα της όπως αποδείχθηκε, εγχείρημα που κατά τα λοιπά είχε ξεκινήσει στην Θεσσαλονίκη το 1926 και συνέχισε στην Αθήνα ως το 1939.

«Όταν το τελείωσα, κατέθεσα τα όπλα, είπα πως μπορώ πια να πεθάνω, αρκεί να το δημοσιεύσουν τα παιδιά μου, σαν ελευθερωθούν οι ελληνικές ψυχές και συνειδήσεις» αναφέρεται στο προσωπικό ημερολόγιο της συγγραφέως, σε καταχώρηση της 13ης Μαρτίου 1940 - η ίδια αυτοκτόνησε στις αρχές Μαϊου του 1941.

Ύστερα από εβδομήντα πέντε ολόκληρα χρόνια, αυτό το ανέκδοτο βιβλίο - το οποίο «πρέπει να ειδωθεί ως αυτοβιογραφία», όπως είπε ο Αλέκος Π. Ζάννας, δισέγγονός της, ιστορικός και επιμελητής του αρχείου της Πηνελόπης Δέλτα - έρχεται στο φως και αναδεικνύει ένα άγνωστο ως σήμερα κομμάτι του πνευματικού κόσμου της συγγραφέως. Πρόκειται για ένα «συναρπαστικό αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα - ποταμό (roman-fleuve), από τα λίγα που γράφονται στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα στην χώρα μας» συμπλήρωσε ο ίδιος.

Στις «Ρωμιοπούλες», σύμφωνα με την ερευνήτρια και ιστορικό Ιωάννα Πετροπούλου, πρωταγωνιστεί μια γυναίκα «εγκλωβισμένη στην κοινωνία αλλά και στο ίδιο της το σαρκίο», μια γυναίκα ταλαιπωρημένη - όπως και οι υπόλοιπες Ελληνίδες - από τα αυστηρά ήθη και τις κοινωνικές συμβάσεις της εποχής. Αναπτύσσονται, θα λέγαμε, φεμινιστικές ιδέες από μια γυναίκα που δεν πήρε ενεργό μέρος σε ανάλογα κινήματα. Ό,τι όμως συνέχει το μυθιστόρημα είναι ο μεγάλος καμβάς, η μεγάλη ιστορία της Ελλάδος. Η πρωταγωνίστρια, η Δέσποινα Κρινά - Δαπέργολα είναι η Πηνελόπη Δέλτα, η συγγραφέας ταυτίζεται, εν προκειμένω, με την ηρωίδα της.

Το έργο διαδραματίζεται στην Αθήνα, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 1895. Στον πρώτο τόμο υπό τον τίτλο «Το ξύπνημα», παρακολουθούμε τη ζωή της 19χρονης Δέσποινας Κρινά - Δαπέργολα (τις νεανικές αναμνήσεις της Πηνελόπης Δέλτα δηλαδή) ως τον γάμο της το 1896 (η συγγραφέας είχε παντρευτεί το 1895), είναι η εποχή της υποχώρησης του Χαρίλαου Τρικούπη. Στο μεγαλύτερο κομμάτι του δεύτερου τόμου υπό τον τίτλο «Η λάβρα» παρακολουθούμε τα δραματικά γεγονότα της περιόδου 1907 - 1909 και τον ανεκπλήρωτο έρωτα της ηρωίδας για τον Βάσο Γάβρα (δεν είναι άλλος από τον Ίωνα Δραγούμη).

Ο Αλέκος Π. Ζάννας είπε ότι η Πηνελόπη Δέλτα είχε «εμμονή» με τον Ίωνα Δραγούμη και ότι η ίδια δεν έβαλε τέλος στη ζωής της μόνο και μόνο εξαιτίας της θλίψης της για την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα. «Ήταν ένα συνονθύλευμα» αιτιών, συνέχισε ο ίδιος, «έπασχε και από σκλήρυνση κατά πλάκας».

Στον τρίτο και τελευταίο τόμο υπό τον τίτλο «Το σούρουπο» η ταραχώδης και χαοτική πολιτική και κοινωνική ζωή (1914 - 1920) έρχεται να επικαλύψει τις ζωές των ηρώων, με την Πηνελόπη Δέλτα να αποτυπώνει τον Εθνικό Διχασμό. Οι «Ρωμιοπούλες» τελειώνουν μάλιστα με την ήττα του Ελευθέριου Βενιζέλου στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου του 1920, η οποία αποκαρδιώνει την ηρωίδα.

Η δημοσίευση αυτών των 1.769 δακτυλόγραφων - μετά από τη δημοσίευση των αυτοβιογραφικών κειμένων της συγγραφέως, των «Αναμνήσεων» και της «Αλληλογραφίας» της - σηματοδοτεί και το τέλος της παρουσίασης του Αρχείου Π. Δέλτα, όπως είπε ο Αλέκος Π. Ζάννας.