→ Λογοτεχνία → Πεζογραφία

Στο φως άγνωστα έργα του Ρήγα

Γεωργία Δάμα, εφ. Ελευθεροτυπία, 22/5/2006

«μία υπομονή σαν φθάση εις τον άκρον της βαθμόν,

σε απηλπησίαν κλίνει, όμως με πολλήν κλαυθμόν·

μεγαλοψυχία τότε, εις τον άνθρωπον νεκρά

είναι και αυτή για τούτο, είναι δάκρυα πικρά·»

Οι παραπάνω στίχοι ανήκουν σε άγνωστα χειρόγραφα του Ρήγα Βελεστινλή που βρέθηκαν στο Σίμπιου της Ρουμανίας και για την αυθεντικότητά των οποίων απεφάνθη η Ρουμάνα ελληνίστρια Λία Κυρίσακοφ.

Πρόκειται για τους κώδικες της Αυλής που φέρεται να έχει υπογράψει ο Ρήγας ως γραμματικός στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, αλλά και χειρόγραφα κείμενα από το δραματικό έργο «Το σαγανάκι της τρέλας».

Τα πρωτότυπα βρίσκονται στη Ρουμανία. Σύμφωνα με γνωματεύσεις ακαδημαϊκών και καθηγητών που έχουν ερευνήσει το έργο του Ρήγα, φαίνεται ότι υφολογικά αλλά και γραφολογικά ανήκουν στον βάρδο της Ελευθερίας και διανοητή των χρόνων της Επανάστασης του «21», επισημαίνει ο Β' αντιπροέδρος της Βουλής Γιώργος Σούρλας, ο οποίος ανέθεσε τη διασταύρωση της αυθεντικότητας των κειμένων -με άξονα έργα του Βελεστινλή που φιλοξενούνται στην Εθνική Βιβλιοθήκη- στη δικηγόρο, δικαστική γραφολόγο Μάγδα Καμπούρη. Έλληνες καθηγητές για τα δύο έργα διατήρησαν επιφυλάξεις εφόσον γραφολογική ανάλυση δεν είχε γίνει.

Συγκεκριμένα, τα τρία ιδιόγραφα κείμενα που αποδίδονται στον Ρήγα Βελεστινλή είναι ένα κείμενο με τη μορφή θεατρικού έργου με τον τίτλο «Το σαγανάκι της τρέλας», ένα είδος συμφωνητικού που φέρεται να υπογράφει ο Ρήγας Βελεστινλής ως γραμματικός στις 22 Ιουνίου του 1796 και ένα έμμετρο κείμενο, το οποίο θυμίζει, με το ύφος και το μέτρο που ακολουθεί, τον «Θούρειο» του Ρήγα. Πρόκειται για ένα νέο Θούρειο, ένα έργο χαμένο επί 200 χρόνια.

Σύμφωνα με ενδελεχή γραφολογική έρευνα (συγκριτική αντιπαραβολή εγγράφων) που πραγματοποίησε η κ. Καμπούρη, «τα υπό εξέταση κείμενα φέρονται με ομοιογένεια και αδιάσπαστη γραφική ενότητα, χωρίς κανένα ίχνος ή ένδειξη που να πιθανολογεί έστω, τυχόν νοθευτική επέμβαση ή προσπάθεια απομιμήσεως. Συντίθεται από στοιχεία ιδιαιτέρως εξατομικευμένης χάραξης, η οποία διατυπώνεται σύμφωνα με το γραφικό σύστημα της εποχής, διανθισμένη, επίσης, από πλείστες γραφικές ιδιορρυθμίες και σημαντικές γραφικές λεπτομέρειες. Οδηγώντας έτσι, σε πρωτογενή γραφικό φορέα και καθιστώντας τη γραφική προσωπικότητά του, διακριτή και αναγνωρίσιμη. Χαράσσονται με τα ίδια βασικά και ιδιαίτερα γραφολογικά γνωρίσματα και με την ίδια γραφική ποιότητα με την οποία σχηματίζεται η γνήσια και αναμφισβήτητη γραφή του Ρήγα Βελεστινλή στο έργο του "Περί φυσικής ανάγνωσμα"».

«Η δε γραφή στο έμμετρο κείμενο έχει τα ίδια βασικά και ειδικά γραφολογικά χαρακτηριστικά της γνήσιας γραφής του Ρήγα (μορφή, κλίση, σύνδεση, δομή, αποστάσεις, σημεία στίξης και γραφικές συνήθειες) και χαρακτηρίζεται από τον ίδιο αισθησιασμό, τη διανοητική διαύγεια και γραφική δεξιότητά του. Οδηγώντας κατά συνέπεια, στον ίδιο το Ρήγα Βελεστινλή ως συντάκτη του κειμένου».

«Ανακαλύφθηκαν πριν από μερικά χρόνια από τον Ρουμάνο καθηγητή Ανδρέα Πιπίντη και την ελληνιστρία ερευνήτρια (εργάζεται στο Ινστιτούτο της Ακαδημίας του Βουκουρεστίου). Σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξε μια αθόρυβη προσπάθεια από μέρους του αντιπροέδρου της Βουλής με συνεχείς επικοινωνίες, επαφές και αποστολές στο Βουκουρέστι, με αποτέλεσμα να υπάρξει συνεργασία με τους Ρουμάνους επιστήμονες, οι οποίοι βρήκαν τα κείμενα», εξηγεί ο Πέτρος Κασιμάτης, στενός συνεργάτης του κ. Σούρλα.

Η παρουσίαση των άγνωστων αυτόγραφων έργων του Ρήγα Βελεστινλή γίνεται σήμερα από το Διεθνές Ινστιτούτο Διαβαλκανικής Συνεργασίας «Ρήγας Βελεστινλής», σε εκδήλωση που διοργανώνει στις 7.30 το απόγευμα, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.