→ Λογοτεχνία → Πεζογραφία

Σεξ και έγκλημα στην επαρχιακή Αγγλία

Φιλίππου Φίλιππος, εφ. Το Βήμα, 18/3/2012

Μια χοντρή και ανέραστη ντετέκτιβ εξιχνιάζει έναν στραγγαλισμό σε χαμάμ. Το νέο μυθιστόρημα της «διαδόχου» της Άγκαθα Κρίστι, Αν Κλιβς

Η 58χρονη Αν Κλιβς, επηρεασμένη από τη γραφή της Άγκαθα Κρίστι, επιχειρεί να αναλύσει τον ψυχισμό των ηρώων της σχολιάζοντας τη συμπεριφορά τους

Στο νέο βρετανικό αστυνομικό μυθιστόρημα ξεχωριστή θέση κατέχει η Αν Κλιβς (1954) η οποία, επηρεασμένη από τη γραφή της Άγκαθα Κρίστι, επιχειρεί να αναλύσει τον ψυχισμό των ηρώων της, κατοίκων της επαρχιακής Αγγλίας, σχολιάζοντας τη συμπεριφορά τους. Οπως και στο Υγρός θάνατος, που εκδόθηκε στα ελληνικά στα τέλη του 2011, έτσι και το Βουβές κραυγές διαδραματίζεται στην περιοχή της Νορθάμπρια, κοντά στο Νιούκασλ, μια παραθαλάσσια περιοχή με φάρμες και αγροτόσπιτα.

Και εδώ η Κλιβς παρουσιάζει ευθύς εξαρχής τα κύρια πρόσωπα της ιστορίας της, τα οποία συνδέονται είτε με εξ αίματος συγγενικές σχέσεις είτε με ερωτικές. Κεντρική ηρωίδα είναι η ντετέκτιβ Βέρα Στάνχοουπ, μια χοντρή και μοναχική γεροντοκόρη, αντισυμβατική στο έπακρο (πλαδαρή, με κυτταρίτιδα και εκζέματα στα πόδια), που ενίοτε μεθάει για να ξεφύγει από τη μοναξιά της.

Η Βέρα επισκέπτεται με συμβουλή γιατρού το κολυμβητήριο πολυτελούς ξενοδοχείου και στο χαμάμ ανακαλύπτει νεκρή, στραγγαλισμένη, μια γυναίκα, την Τζένι Λίστερ. Η πρώτη της σκέψη είναι πως ο δράστης είτε ανήκει στο προσωπικό του ξενοδοχείου είτε είναι πελάτης, ακριβώς όπως το θύμα. Εχουμε δηλαδή την περίπτωση εγκλήματος σε κλειστό χώρο, υποείδος στο οποίο διέπρεψε η Κρίστι. Πρώτη δουλειά της ντετέκτιβ είναι να δει και να μιλήσει με όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, πιστεύοντας ότι έτσι θα αντλήσει τις απαραίτητες πληροφορίες που θα την οδηγήσουν στη διαλεύκανση του εγκλήματος. Είναι η Κόνι, μητέρα της μικρής Αλις, η Βερόνικα Ελιοτ, η Κάρεν Σο και ο γιος της Ντάνι, ένας κακομαθημένος φοιτητής. Επίσης συναντά τη νεαρή Χάνα, μοναχοκόρη του Τζένι Λίστερ και τον φίλο της, τον Σάιμον Ελιοτ, γιο της Βερόνικα.

Η «καλή γυναίκα» είχε εχθρούς

Το θύμα ήταν κοινωνική λειτουργός και ασχολιόταν με ανάδοχες οικογένειες και υιοθεσίες παιδιών. Είναι πολύ πιθανό η δολοφονία της να οφείλεται στο επάγγελμά της, καθώς γνώριζε πολλά για τις προβληματικές οικογένειες της περιοχής (άνδρες που εγκατέλειψαν το σπίτι τους, γυναίκες που δεν φρόντιζαν τα παιδιά τους) και λόγω επαγγέλματος ήταν παρεμβατική και αδιάκριτη, τόσο που δεν άφηνε τον κόσμο στην ησυχία του.
Μάλιστα, η ίδια βίωνε όσα περίπου και οι άλλες γυναίκες, αφού παλιά ο σύζυγός της έφυγε για το Λονδίνο, αφήνοντάς τη να αναθρέψει μόνη την κόρη τους. Μολονότι όλοι την περιγράφουν ως καλή γυναίκα και υπέροχη μητέρα - άρα δεν μπορούσε να έχει εχθρούς -, η Τζένι Λίστερ φαίνεται πως τους απέκτησε, αφού ετοίμαζε ένα βιβλίο σχετικό με τη δουλειά της, όπου ίσως δημοσιοποιούσε πράγματα που δεν έπρεπε να κοινολογηθούν. Αραγε η λύση του αινίγματος βρίσκεται στο χαμένο σημειωματάριό της με τις καταγραφές της για συγκεκριμένα πρόσωπα; 'Η μήπως βρίσκεται στον άγνωστο εραστή του οποίου το όνομα ελάχιστοι γνωρίζουν, ωστόσο αρκετοί πιθανολογούν ότι υπάρχει;

Όλοι οι πρωταγωνιστές, άνδρες και γυναίκες, είναι ύποπτοι για τους φόνους, αφού όλοι έχουν κάτι να κρύψουν. Ορισμένοι από αυτούς έχουν εκδηλώσει κακοποιά ένστικτα, όπως η Μάτι, η οποία βρίσκεται έγκλειστη στη φυλακή επειδή σκότωσε στο ξύλο το ίδιο της το παιδί, νομίζοντας ότι εξαιτίας του την άφησε ο φίλος της, Μάικλ Μόργκαν, ένας γοητευτικός άνδρας. Πρόκειται για ανθρώπους που θεωρούν τον γάμο και την απόκτηση παιδιών κάτι σημαντικό, αλλά που η γέννηση και η ανατροφή τους μαζί με το άγχος για την καθημερινότητα δυσκολεύουν τη ζωή τους. Επομένως, η δολοφονία συνδέεται άμεσα με τους παράξενους δεσμούς ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά τους.

Ένα σπορ που γεννά εκδικητικότητα

Η Αν Κλιβς περιγράφει την επαρχιακή Αγγλία, έναν τόπο που συνήθως υποφέρει από συνεχείς βροχοπτώσεις, με ζωηρά χρώματα: λιβάδια, ποταμάκια, λιμνούλες, ζώα που βόσκουν. Ανατέμνει την οικογενειακή ζωή των συμπατριωτών της, αποκαλύπτει την υποκρισία που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια της επίπλαστης ηρεμίας, καθώς και τα εγκληματικά ένστικτα που συνυπάρχουν με τον καθωσπρεπισμό. Κυρίως, όμως, μιλάει για το σεξ, ένα σπορ που γεννά αισθήματα κατοχής, ζήλια, πάθη, εκδικητικότητα. Διότι, μπορεί τα σύγχρονα αστυνομικά μυθιστορήματα, ιδίως εκείνα που έχουν αποκληθεί «μεσογειακά», να πραγματεύονται κοινωνικά προβλήματα, την εγκληματικότητα στις πόλεις, τη διαφθορά στον κρατικό μηχανισμό, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, τη λαθρομετανάστευση, την ξενοφοβία, τη διαφθορά, αλλά στις μικρές κοινωνίες της Αγγλίας και της Ευρώπης εξακολουθούν να συμβαίνουν και εγκλήματα πάθους, όπως συνέβαιναν πάντα. Σε κάθε περίπτωση, χρησιμοποιώντας ως ηρωίδα την ανέραστη Βέρα Στάνχοουπ (ο βοηθός της στην αστυνομία αναρωτιέται «Είχε κάνει ποτέ της σεξ;»), σε έναν κόσμο παραδομένο στην απόλαυση της σάρκας, η συγγραφέας δημιουργεί στον αναγνώστη τους ανάλογους συνειρμούς, καθώς η Τζένι Λίστερ είναι ακριβώς το αντίθετό της: μια δραστήρια γυναίκα με επιθυμίες που προκαλεί τον φθόνο.

Και κάτι ακόμη: ενώ η δυναμική και ποθητή Τζένι πίστευε πως ήταν καλύτερη από όλες τις γυναίκες που συναναστρεφόταν, η άσχημη Βέρα έχει επίγνωση ότι διαθέτει μυαλό πολύ περισσότερο από όλες τους. Ακριβώς γι' αυτό αποκαλύπτει τον δολοφόνο, ο οποίος νόμιζε ότι θα μπορούσε να ξεφύγει παραπλανώντας την.