Μήπως δεν θανατώθηκε με κώνειο ο Σωκράτης;

Φωτεινή Στεφανοπούλου, εφ. Τα Νέα, 5/12/2005

Ήταν κώνειο το δηλητήριο με το οποίο θανατώθηκε ο Σωκράτης; Τεκμηριωμένες αμφιβολίες εκφράζουν επιστήμονες, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο Έλληνας φιλόσοφος είτε ήπιε άλλο δηλητήριο είτε μείγμα με άλλη ουσία.

Όπως ανέφεραν κατά τη διάρκεια του 14ου Πανελληνίου Συνεδρίου Νοσημάτων Θώρακος η Μαρία - Δημόκλεια Ζιωτοπούλου, διδάκτωρ Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και ο Παναγιώτης Ζιωτόπουλος, διευθυντής του ΕΣΥ, τα συμπτώματα που παρουσίασε ο Σωκράτης μετά τη λήψη του δηλητηρίου, όπως τα περιγράφει ο Πλάτων, διαφέρουν από αυτά της δηλητηρίασης με κώνειο.

«Διδάσκοντας επί πολλά χρόνια τη φυσιολογία, την παθολογική φυσιολογία και τη φαρμακολογία, διαπιστώσαμε ότι τα συμπτώματα της δηλητηριάσεως με κώνειο, όπως αυτά αναφέρονται σε συγγράμματα αρχαίων συγγραφέων, αλλά και συγγραφέων των νεώτερων χρόνων, διαφέρουν αρκετά από τα συμπτώματα που αναφέρει ο Πλάτων στον γνωστό διάλογό του, "Φαίδων", περιγράφοντας τις τελευταίες στιγμές του δασκάλου του», επισήμαναν οι δύο επιστήμονες.

«Πρακτικά, η χορήγηση μεγάλων δόσεων κωνείνης, όπως είναι γνωστό σήμερα, προκαλεί θορυβώδη και βασανιστικά ενοχλήματα, δηλαδή εμέτους, διάρροιες, σιελόρροια, αναπνευστική δυσχέρεια και σπασμούς. Αντιθέτως, ο Πλάτων περιγράφει έναν Σωκράτη ο οποίος, ούτε λίγο ούτε πολύ, μετά τη λήψη του δηλητηρίου ξάπλωσε και κατά τη λαϊκή έκφραση έσβησε σαν πουλάκι», τόνισαν και εξέφρασαν την εκτίμηση πως είτε αυτό που σήμερα ονομάζουμε κώνειο διαφέρει από εκείνο που εννοούσαν οι αρχαίοι είτε επρόκειτο για μείγμα κώνειου και κάποιας άλλης ουσίας, που θα προκαλούσε άμβλυνση των διεγερτικών συμπτωμάτων της δηλητηρίασης, όπως ο μανδραγόρας και το όπιο. Επίσης υπογράμμισαν ότι πουθενά ο Πλάτων και οι λοιποί σύγχρονοί του δεν ισχυρίζονται ότι το δηλητήριο ήταν κώνειο. Ο μόνος που αναφέρει τη λέξη κώνειο είναι ο συγγραφέας των ρωμαϊκών χρόνων Διογένης ο Λαέρτιος (200 μ.X.), στο έργο του «Βίοι και γνώμαι φιλοσόφων», δηλαδή πολλούς αιώνες μετά τα γεγονότα.

Στην εισήγησή τους επιχείρησαν να προσεγγίσουν το θέμα και υπό το πνεύμα της λεγόμενης ιστορικής - φιλολογικής - επιστημονικής κριτικής, αλλά και της λεγόμενης υπαρξιακής ερμηνείας των κειμένων που πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην έρευνα της Καινής Διαθήκης. Όπως επισήμαναν, ο Πλάτων δεν θέλησε να αναφέρει συμπτώματα τα οποία ενδεχομένως θα επηρέαζαν αρνητικά τη μεταθανάτια εικόνα του αγαπημένου δασκάλου του. Δεν αποκλείεται μέσω των συμπτωμάτων που αναφέρει να θέλησε να δημιουργήσει το ιδεώδες τού «αξιοπρεπώς και ηρέμως θνήσκοντος δικαίου», ο οποίος και με τον θάνατό του ακόμη δίδασκε.