ΕπιπλέονΕπιπλέον

Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα, Γ'. Βιβλιογραφία

Θέμα: Γυναίκα-Ισότητα

Α'. Σχεδιάγραμμα

Eurostat: Οι Ευρωπαίες κερδίζουν 16% λιγότερα από τους άνδρες✍Θέμα: Ο ρόλος της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα έχει αλλάξει με τα χρόνια και σήμερα η γυναίκα προβάλλει με όλο και περισσότερες αξιώσεις στο προσκήνιο του κοινωνικού γίγνεσθαι.

1. Ποιους ρόλους αναλαμβάνει η γυναίκα σήμερα και ποια η θέση της εν γένει σχετικά με τους ρόλους αυτούς;

2. Αν βλέπετε ότι δεν υφίσταται η ισότητα σε σχέση με τους άνδρες, πώς νομίζετε ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί;

Πρόλογος

Κυρίως Θέμα

Ε1. Ρόλος - θέση

Η γυναίκα, ανάλογα με τους ρόλους της, καταλαμβάνει και τις ανάλογες θέσεις στην κοινωνία που ζει και κινείται. Δεν μπορούμε να βάλουμε όλες τις γυναίκες «στο ίδιο τσουβάλι», να τις ομαδοποιήσουμε... Μιλώντας για την ελληνική πραγματικότητα, θα είχαμε σε γενικές γραμμές να παρατηρήσουμε τα εξής:

Ρόλος-Θέση

Σύμφωνα με το ρόλο της, λοιπόν, ή με το συνδυασμό ρόλων, κάθε γυναίκα καταλαμβάνει την ανάλογη θέση στην κοινωνία που ζει... Η θέση της επίσης εξαρτάται από τη συγκεκριμένη κοινωνία, από το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων, από τις ευρύτερες κοσμοθεωρίες και αντιλήψεις τους κ.λπ.:

Ε3. Τρόποι επίτευξης ισότητας

Επίλογος

Β'. Κείμενα

Ανέκδοτο

Αλέκος Μαρκόπουλος, εφ. Έθνος, 9/3/1986

(από σοβιετικό ανέκδοτο)

Μια φορά κι έναν καιρό… κάποια κοινότητα αποφάσισε να κάνει γκάλοπ στα 40 σπίτια του χωριού. Και σ’ όποιο σπίτι κυβερνούσε η γυναίκα, θα της έδινε μια κότα· σ’ όποιο έκανε κουμάντο ο άνδρας θα του ’δινε ένα άλογο. Πήραν λοιπόν σβάρνα τα σπίτια του χωριού ο κοινοτάρχης και οι σύμβουλοι, σέρνοντας μαζί τους 40 κότες και 40 άλογα.

Όταν φτάσανε στο τελευταίο σπίτι, είχε απομείνει μια κότα. Ο κοινοτάρχης ρώτησε ποιος κυβερνάει· τότε βγήκε μπροστά ο άνδρας και με θάρρος είπε: «Εγώ!». Χαρούμενη η επιτροπή, που βρέθηκε επιτέλους κι ένας άντρας, του λέει να διαλέξει ένα άλογο. Ο άντρας διάλεξε ένα, αλλά μόλις κινήθηκε να το πάρει, του φωνάζει η γυναίκα του: Όχι το μαύρο, το άσπρο να πάρεις…

Πάει να πάρει το άσπρο και τότε η επιτροπή… τού έδωσε την τελευταία κότα!

13 εκατ. γυναίκες θύματα της βίας ετησίως στην Ευρώπη

Κωνσταντάτου Ελένη, εφ. Το Βήμα, 8/3/2017

Η Ημέρα της Γυναίκας είναι μία ακόμα… ημέρα στο ήδη βεβαρημένο τοπίο της κρίσης

13 εκατ. γυναίκες θύματα της βίας ετησίως στην Ευρώπη

Το 1977 ο ΟΗΕ θεσμοθετεί την 8η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (διεθνής ημέρα των δικαιωμάτων των γυναικών). Μια ημέρα κατά την οποία υποστηρίζεται η ισότητα και αξιολογείται η θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Παράλληλα ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από τους τρόπους εξάλειψης της βίας κατά γυναικών με τα περιστατικά ολοένα να αυξάνονται. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περίπου 13 εκατομμύρια γυναίκες στην ΕΕ πέφτουν κάθε χρόνο θύματα βίας αλλά μόνο το 12% των μαρτύρων απευθύνεται στην αστυνομία για να καταγγείλει τέτοια περιστατικά και μόνο το 7% προσεγγίζει τις υπηρεσίες υγείας.

«Η βία κατά των γυναικών είναι πανταχού παρούσα - οι γυναίκες και τα κορίτσια εξακολουθούν να πέφτουν θύματα κακοποίησης μέσα στο σπίτι τους. Θύματα σεξουαλικής και οικονομικής εκμετάλλευσης. Τους επιτίθενται, παρενοχλούνται, βιάζονται, ακρωτηριάζονται, ή αναγκάζονται να παντρευτούν. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις τεράστιες συνέπειες που έχει αυτό στις γυναίκες, στις οικογένειες, στις κοινότητες, στις κοινωνίες και στην οικονομία - πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η βία κατά των γυναικών γίνεται πρόβλημα του παρελθόντος και γι' αυτό πρέπει να μιλήσουμε δυνατά» δηλώνει η επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Φύλων της ΕΕ κυρία Βέρα Γιούροβα, τονίζοντας την ανάγκη να πούμε όλοι ένα μεγάλο Οχι στη βία που δέχονται οι γυναίκες.

Σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει τον κόσμο να μιλάει για περιστατικά βίας κατά γυναικών και στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε ένα βίντεο το οποίο είναι μέρος της εκστρατείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Non.No.Nein». Τα καθημερινά αντικείμενα αποκτούν τη δική τους φωνή και μας αφηγούνται πόσο επώδυνες και καταστρεπτικές εμπειρίες βίας έχουν βιώσει.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευθεί να σταματήσει τη βία κατά των γυναικών. Μόνο το 2017 διέθεσε 15 εκατ. ευρώ σε 12 εθνικές αρχές με στόχο την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Σε διεθνές επίπεδο, η Επιτροπή υποστηρίζει έργα που προωθούν τα δικαιώματα των γυναικών που βίωσαν τη βία με βάση το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας. Το 2016 η ΕΕ υποστήριξε με 24,5 εκατ. ευρώ 62 ανθρωπιστικούς φορείς που ασχολούνται με την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και υπολογίζεται ότι βοήθησαν σχεδόν 3,4 εκατομμύρια γυναίκες, κορίτσια, αγόρια και άνδρες σε όλον τον κόσμο.

Στην Ελλάδα τη χρονιά που μας πέρασε η τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων δέχθηκε περισσότερες από 5.000 κλήσεις, εκ των οποίων το 85% αφορούσε καταγγελίες περιπτώσεων έμφυλης βίας. Η πλειονότητα των καταγγελιών (71%) έγινε από τις ίδιες τις γυναίκες, με το 80% των καταγγελιών αυτών να αφορά περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.

Οι επιπτώσεις της κρίσης

Την ίδια ώρα, έρευνα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που δημοσιοποιήθηκε το 2016, αναδεικνύει περίτρανα τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στα κράτη-μέλη, με τον γυναικείο πληθυσμό να αποτελεί τον αδύναμο κρίκο. Σύμφωνα με τα στοιχεία η εξέλιξη του ρυθμού απασχόλησης είναι άκρως απογοητευτική, με αποτέλεσμα ο στόχος της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για πλήρη απασχόληση σε ποσοστό 75% να φαντάζει άπιαστο όνειρο, καθώς το 2008 η απασχόληση ήταν 72,6% στους άνδρες και 58,9% στις γυναίκες, ενώ έπεσε στο 69,4% στους άνδρες το 2013 και ανέκαμψε στο 70,1% το 2014 - όσο για τις γυναίκες, παρατηρούμε μικρή σχετικά μείωση το 2013 με ποσοστό 58,8% και μικρή αύξηση της απασχόλησης με ποσοστό 59,5% το 2014.

Η Ελλάδα ήταν μία από τις επτά χώρες στις οποίες εστίασαν οι ερευνητές. Το πρώτο διάστημα της οικονομικής κρίσης (2008-2013) ο ρυθμός απασχόλησης μειώθηκε δραματικά στο 26,7%, ενώ η ανεργία αυξήθηκε κατά 15 μονάδες και για τα δύο φύλα, με αποτέλεσμα οι άνδρες να οδηγούνται εκτός αγοράς της εργασίας και οι γυναίκες να εντατικοποιούν τις προσπάθειές τους για ανεύρεση εργασίας.

Η γυναικεία παρουσία φαίνεται ότι κυριαρχεί στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου σε ποσοστό 76%-90%, ενώ η συμμετοχή των Ελληνίδων στον γυναικοκρατούμενο τομέα της εκπαίδευσης αυξήθηκε κατά 1,7% και στον τομέα των ασφαλειών κατά 4,2%.

Όσον αφορά τον χώρο της ελληνικής βιομηχανίας, οι γυναίκες αποτελούν μόλις το 30% των εργαζομένων. Η απασχόληση στην ελληνική δημόσια διοίκηση μειώθηκε κατά 28,3% την περίοδο 2009-2013. Το ποσοστό των ελληνίδων εργαζομένων το 2010 ήταν 46,3%, το 2013 46,5% και το 2015  46,7%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω Εκθεση αναφέρεται στις απαιτήσεις του δεύτερου μνημονίου καθώς και στις περιπτώσεις της ΕΡΤ, της Δημοτικής Αστυνομίας και των καθαριστριών.

Γυναίκες αρχηγοί οικογένειας

Τα τελευταία χρόνια δεν είναι λίγες οι οικογένειες στις οποίες έχουν αντιστραφεί οι ρόλοι, με τις γυναίκες να αναλαμβάνουν τη θέση του αρχηγού. Η Ναταλία, μητέρα ενός επτάχρονου αγοριού, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα «αρχηγού της οικογένειας». Δέκα περίπου χρόνια εργαζόταν σε καταστήματα εστίασης αλλά αναγκαζόταν να εργαστεί με μειωμένο μισθό και με περισσότερες αρμοδιότητες. Για να περιορίσει όσο περισσότερο γινόταν τα έξοδα της οικογένειάς της, αποφάσισε να μείνει με τους γονείς της και όλοι μαζί να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν. «Δεν μπορούσα να μείνω με τα χέρια σταυρωμένα. Εχω ένα παιδί να μεγαλώσω και ο άνδρας μου τον τελευταίο χρόνο μια έχει δουλειά και μια όχι. Οσο για τους γονείς μου, χαμηλοσυνταξιούχοι είναι» εξηγεί. Ετσι πήρε το ρίσκο να ανοίξει το δικό της καφέ, κίνηση παράτολμη για την εποχή, αλλά αποδείχθηκε αποτελεσματική για την ίδια. «Στην αρχή φοβόμουν, αλλά σκέφτηκα ότι δεν είχα τίποτε να χάσω. Θα το προσπαθήσω και όπου βγει» σχολιάζει η 35χρονη. Στα δύο χρόνια λειτουργίας της καφετέριάς της η πελατεία της ολοένα και αυξάνεται. «Τα πράγματα πάνε ανέλπιστα καλά. Παρά τα έξοδα που έχει μια επιχείρηση, έχω βρει τον τρόπο να τα βγάζω πέρα και να συντηρώ αξιοπρεπώς την οικογένειά μου. Δεν είναι εύκολο να θρέφεις πέντε άτομα στο σπίτι» καταλήγει.

Η περίπτωση της Ναταλίας δεν είναι σπάνια. Καθημερινά συναντάμε δίπλα μας γυναίκες που έχουν αναλάβει εξ ολοκλήρου τα οικογενειακά βάρη είτε γιατί τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας είναι άνεργα είτε γιατί παλεύουν μόνες τους να συντηρήσουν τα παιδιά τους. Η Θεοδώρα μετά το διαζύγιό της προσπαθεί να μεγαλώσει το πεντάχρονο κοριτσάκι της μόνη της. «Τώρα καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι να είσαι μονογονεϊκή οικογένεια. Δεν υπάρχει κάποιος άλλος για να μοιραστείς τα βάρη και τις υποχρεώσεις ενός νοικοκυριού. Είναι διαφορετικό πράγμα να ζεις μόνος σου και διαφορετικό να έχεις να μεγαλώσεις ένα παιδί» σχολιάζει.

Eurostat: Οι Ευρωπαίες κερδίζουν 16% λιγότερα από τους άνδρες

Εφημερίδα Το Βήμα, 7/3/2018

Παραμένουν οι ανισότητες - Σε ποιες χώρες η μισθολογική διαφορά είναι μεγάλη

Eurostat: Οι Ευρωπαίες κερδίζουν 16% λιγότερα από τους άνδρες

Οι γυναίκες κέρδισαν κατά μέσο όρο 16% λιγότερα από τους άνδρες το 2016 στην ΕΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί από την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία Eurostat και δόθηκαν στη δημοσιότητα σήμερα, 7 Μαρτίου, παραμονή της διεθνούς ημέρας για τα δικαιώματα των γυναικών.

Το 2016, «για κάθε ευρώ που κέρδιζε μέσα σε μια ώρα ένας άνδρας, μια γυναίκα κέρδιζε κατά μέσο όρο 84 λεπτά», συνοψίζει η Eurostat σε ανακοίνωση που εξέδωσε.

Με τη μισθολογική ανισότητα να ποικίλει από χώρα σε χώρα, η Κομισιόν δεσμεύεται για αντιμετώπιση του φαινομένου αλλά και και αύξηση της παρουσίας των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις.

Σε ποιες χώρες η μισθολογική διαφορά είναι μεγάλη

Οι διαφορές υπερβαίνουν το 20% στην Εσθονία (25,3%), στην Τσεχική Δημοκρατία (21,8%), στη Γερμανία (21,5%), στη Βρετανία (21%) και στην Αυστρία (20,1%).

Αντιθέτως οι μισθοί των γυναικών πλησιάζουν αυτούς των ανδρών στη Ρουμανία (διαφορά 5,2%), την Ιταλία (5,3%), το Λουξεμβούργο (5,5%). Στο Βέλγιο, την Πολωνία, τη Σλοβενία και την Κροατία η διαφορά στους μισθούς είναι επίσης κάτω από 10%.

Στη Γαλλία, η διαφορά στις αμοιβές φθάνει το 15,2%.

Συνολικά η μισθολογική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών μειώθηκε στην ΕΕ, κατά 0,6 της ποσοστιαίας μονάδας από το 2011 έως το 2016. 

Οι κύριες πρόοδοι στον τομέα αυτό καταγράφηκαν στη Ρουμανία (-4,4 ποσοστιαίες μονάδες), στην Ουγγαρία (-4,0), στην Ισπανία και στην Αυστρία (-3,4 ποσοστιαίες μονάδες).

Πάντως οι διαφορές στις αμοιβές είναι ακόμη μεγαλύτερες σε ορισμένες χώρες της Ένωσης, όπως η Πορτογαλία (4,6 ποσοστιαίες μονάδες) και η Σλοβενία (4,5 ποσοστιαίες μονάδες).

Θεμελιώδης αξία της ΕΕ η ισότητα γυναικών και ανδρών

Χθες, Τρίτη, 15 από τα 28 μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημοσιοποίησαν κοινή δήλωση στην οποία υπενθυμίζουν πως η ισότητα μεταξύ των γυναικών και των ανδρών είναι «μία από τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Η Επιτροπή θέλει «να δώσει το παράδειγμα», διαβεβαιώνουν. «Τον Φεβρουάριο 2018, το ποσοστό των γυναικών που κατέχουν διευθυντικές θέσεις στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έφθανε το 36%, δηλαδή 11% μεγαλύτερο απ' ότι όταν αρχίσαμε τη θητεία μας τον Νοέμβριο 2014», υπογραμμίζουν εκφράζοντας την ικανοποίησή τους γι' αυτό οι επίτροποι που υπογράφουν. Από την πλευρά του ο πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δεσμεύθηκε το ποσοστό αυτό να φθάσει το 40% στο τέλος της θητείας αυτής της Επιτροπής, στις 31 Οκτωβρίου 2019.

Eurostat: Κατά 12,5% λιγότερο αμείβονταν οι γυναίκες στην Ελλάδα το 2014

Εφημερίδα Το Βήμα, 7/3/2018

Με αφορμή την ημέρα της γυναίκας

Eurostat: Κατά 12,5% λιγότερο αμείβονταν οι γυναίκες στην Ελλάδα το 2014

Οι γυναίκες στην Ελλάδα αμείβονταν κατά μέσο όρο 12,5% λιγότερο από τους άντρες το 2014, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου. Το 2010 η απόκλιση αυτή έφτανε στο 15%.

Σε επίπεδο ΕΕ, το χάσμα των αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων μειώθηκε ελαφρά, κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες, από 16,8% το 2011 σε 16,2% το 2016.

Η διαφορά στις αμοιβές των δύο φύλων στα κράτη-μέλη της ΕΕ το 2016 ήταν μικρότερη από 10% στη Ρουμανία (5,2%), στην Ιταλία (5,3%), στο Λουξεμβούργο (5,5%), στο Βέλγιο (6,1%), στην Πολωνία (7,2%) και στη Σλοβενία (7,8%) και στην Κροατία (8,7% -στοιχεία του 2014). Αντίθετα, το χάσμα στις αμοιβές μεταξύ των δύο φύλων ήταν πάνω από 20% στην Εσθονία (25,3%), την Τσεχία (21,8%), τη Γερμανία (21,5%), το Ηνωμένο Βασίλειο (21,0%) και την Αυστρία (20,1%).

Σε σύγκριση με το 2011, το χάσμα των αμοιβών μεταξύ των φύλων μειώθηκε στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι πιο αισθητές μειώσεις μεταξύ 2011 και 2016 σημειώθηκαν στη Ρουμανία (-4,4 ποσοστιαίες μονάδες), στην Ουγγαρία (-4 π.μ.) στην Ισπανία και την Αυστρία (-3,4 π.μ.), στο Βέλγιο (-3,3 π.μ.) και στην Ολλανδία (-3 π.μ.). Αντίθετα, το χάσμα των αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων αυξήθηκε μεταξύ 2011 και 2016 σε δέκα κράτη-μέλη, με τις σημαντικότερες αυξήσεις να παρατηρούνται στην Πορτογαλία (+4,6 π.μ.) και στη Σλοβενία (+4,5 π.μ.).

Μόλις στο 20% η συμμετοχή γυναικών στη διοίκηση επιχειρήσεων στην Ελλάδα

Εφ. Το Βήμα, 8/3/2017⇗

Αρνητικό ρεκόρ από το 2011 – παγκόσμια έρευνα της Grant Thornton

Παγκόσμια ημέρα των γυναικών σήμερα, αλλά στη χώρα μας καταγράφεται ένα πισωγύρισμα σε ότι αφορά στη συμμετοχή του «ασθενούς» φύλου στις διοικητικές ομάδες επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με την έρευνα International Business Report της Grant Thornton, το ποσοστό στην Ελλάδα υποχώρησε το 2017 σε 20%, σε σύγκριση με το 27% που σημειώθηκε πέρυσι, γεγονός που κατατάσσει τη χώρα μας στις 10 τελευταίες χώρες της λίστας.

Το ποσοστό αυτό είναι, επίσης, το χαμηλότερο που σημειώνει η Ελλάδα από το 2011. Θετικό είναι το γεγονός, όμως, πως παρά την πτώση αυτή, το ποσοστό των εταιρειών που δεν έχουν καθόλου γυναίκες στη διοίκηση, μειώθηκε κατά 2% σε σχέση με πέρυσι, φτάνοντας στο 27%, πολύ κάτω του παγκόσμιου μέσου όρου, που είναι 34%.

Γενικότερα, η έρευνα επισημαίνει πως παρά τα στοιχεία που συνδέουν την πολυμορφία με τις βελτιωμένες επιχειρηματικές επιδόσεις, η διαφορετικότητα των φύλων σε διοικητικές θέσεις, εξελίσσεται με εξαιρετικά βραδύ ρυθμό. Η έρευνα Grant Thornton, αποκαλύπτει ότι, παγκοσμίως, το ποσοστό των γυναικών σε διοικητικές ομάδες έχει αυξηθεί κατά μόλις 1% το τελευταίο έτος, από 24% το 2016 σε 25% το 2017.

Όπως επισημαίνεται στην έρευνα, το 2017, οι διοικητικές ομάδες αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις σχετικά με τους διεθνείς κινδύνους. Με ελάχιστους να έχουν προβλέψει τα γεγονότα των τελευταίων ετών, οι επιχειρήσεις παγκοσμίως προσπαθούν να προετοιμαστούν για περαιτέρω απρόβλεπτα γεγονότα.

Όμως οι επιχειρήσεις θα πρέπει να κάνουν κάτι περισσότερο από μια απλή αντίδραση

στις προκλήσεις της εποχής μας. Καθώς ανταποκρίνονται σε βραχυπρόθεσμα ερεθίσματα, θα πρέπει ταυτόχρονα να λάβουν υπόψη τους ευκαιρίες που προάγουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.

Το 18,33% του ουρανού

Νίκος Σαραντάκος, https://sarantakos.wordpress.com, 8/3/2017⇗

Σήμερα έχουμε 8 Μαρτίου, την παγκόσμια μέρα της γυναίκας, οπότε αναδημοσιεύω το προπέρσινο άρθρο μου. Επικαιροποιημένο, αφού τα στοιχεία σε σχέση με τη συμμετοχή των γυναικών στη Βουλή και στην κυβέρνηση έχουν αλλάξει από τότε, δεδομένου ότι μεσολάβησαν οι εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015.

Σύμφωνα με το γνωστό ρητό, «Οι γυναίκες είναι το μισό του ουρανού». Εδώ θα ταίριαζε το χαριτολόγημα που λέγαμε στα φοιτητικά μου χρόνια («το άλλο μισό στην Κίνα βρίσκεται»), και θα ταίριαζε επειδή το ρητό έχει κινέζικη προέλευση, αφού αν δεν κάνω λάθος το είπε ο Πρόεδρος Μάο. Μάλιστα, η αρχική μορφή είναι: «Οι γυναίκες κρατάνε το μισό του ουρανού». Είτε έτσι είτε αλλιώς, η φράση «μισό του ουρανού» έχει καθιερωθεί διεθνώς, μάλιστα μια διεθνής ΜΚΟ που προωθεί την ισότητα των φύλων λέγεται Half the sky movement. Το μισό του ουρανού στη θεωρία, στην πράξη αρκετά λιγότερο, καθώς σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου οι γυναίκες έχουν λειψή εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων και στους κρατικούς θεσμούς, ιδίως στα υψηλά κλιμάκια. Οπότε, δεν μπορούμε να μιλάμε για το μισό του ουρανού -ένα 20% μπορεί να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Στη χώρα μας, η υποεκπροσώπηση των γυναικών είναι σοβαρή και μόνιμη. Ακόμα χειρότερα, στη Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 ο αριθμός των γυναικών μειώθηκε αισθητά σε σύγκριση με τη Βουλή του Ιανουαρίου 2015: αυτή τη στιγμή έχουμε μόνο 55 γυναίκες επί συνόλου 300 βουλευτών (ποσοστό 18,33%), ενώ στη βραχύβια βουλή των πρώτων μηνών του 2015 είχαμε 70 (23,3%) που είναι και το ρεκόρ από καταβολής ελληνικού κράτους. Η σημερινή επίδοση είναι χειρότερη ακόμα και από τη Βουλή του Ιουνίου 2012, που είχε 63 γυναίκες (ποσοστό 21%) και λίγο μόνο καλύτερη από τον αριθμό του 2009 (52 γυναίκες). Εννοείται ότι στα παλαιότερα χρόνια ο αριθμός των γυναικών ήταν ακόμα μικρότερος.

Η μείωση της εκπροσώπησης των γυναικών στη Βουλή στις τελευταίες εκλογές οφείλεται στη μείωση του αριθμού των βουλευτριών του ΣΥΡΙΖΑ. Πράγματι, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε εκλέξει 45 γυναίκες τον Γενάρη (ποσοστό 30,2%), αλλά τον Σεπτέμβριο εξέλεξε μόνο 32 (ποσοστό 22,2%). Πολύ χαμηλό, αλλά δυστυχώς εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο από όλα τα άλλα κόμματα -στη ΝΔ το ποσοστό των γυναικών είναι ντροπιαστικά χαμηλό, μόνο 11 σε 76 (14,5%). Τα άλλα κόμματα έχουν ολιγομελείς κοινοβουλευτικές ομάδες, οπότε είναι λιγότερο ασφαλής η εξαγωγή συμπερασμάτων.

Αν το δούμε σε διεθνή κλίμακα, το τωρινό ποσοστό γυναικείας εκπροσώπησης στη Βουλή, το 18,3%, είναι ελάχιστα τιμητικό στην παγκόσμια κατάταξη. Βρισκόμαστε μόλις στην 107η παγκόσμια θέση και στην 24η θέση από τις 28 χώρες της ΕΕ, πίσω ακόμα και από συντηρητικές χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ή το Τατζικιστάν.

Μια μικρή βελτίωση σημειώθηκε, αντίθετα, όσον αφορά το ποσοστό γυναικών στην κυβέρνηση, το οποίο πάντως παραμένει πολύ χαμηλό: έχουμε 8 γυναίκες σε 49 υπουργικούς θώκους. Απαράδεκτο, αν και καλύτερο από το 6/45 της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα. Δεν έχω κάνει ενδελεχείς έρευνες, αλλά κατά πάσα πιθανότητα κάποια από τις προηγούμενες κυβερνήσεις θα είχε περισσότερες γυναίκες.

Επιπλέον, η Ελλάδα είναι μία από τις σχετικά λίγες χώρες του κόσμου που δεν είχε ποτέ γυναίκα σε αιρετό ανώτατο αξίωμα (πρωθυπουργό, πρόεδρο δημοκρατίας, μονάρχη -ούτε καν αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, παρά μόνο την υπηρεσιακή Βασιλική Θάνου στην κυβέρνηση που διενέργησε τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015). Βέβαια, η ανάρρηση γυναίκας στο ανώτατο αξίωμα δεν σημαίνει αυτόματα ότι η θέση της γυναίκας στην εν λόγω χώρα είναι αξιοζήλευτη. Πολλές μουσουλμανικές χώρες, όπου η θέση των απλών γυναικών είναι δεινή, έχουν αναδείξει πρωθυπουργούς ή προέδρους γυναίκες που ανήκαν σε ισχυρές οικογένειες της ελίτ (Πακιστάν, Ινδονησία, Μπαγκλαντές, ίσως και άλλες). Ή, η παντοδυναμία της Ίντιρα Γκάντι στην Ινδία δεν άλλαξε την κακή θέση των γυναικών στην τεράστια χώρα, όπως δείχνουν τα συνεχή ειδεχθή εγκλήματα που γίνονται με θύματα γυναίκες. Ωστόσο, και ο συμβολισμός έχει την αξία του και προς το παρόν η Ελλάδα έχει αυτό το στίγμα (που, όπως δείχνουν τα πράγματα, θα αργήσει να φύγει).

Θα πει κανείς ότι οι γυναίκες δεν εφαρμόζουν κάποια διαφορετική πολιτική από τους άντρες -όπως περίτρανα έδειξε, ας πούμε, η πρωθυπουργία της Μάργκαρετ Θάτσερ στη Βρετανία ή τώρα της Αγκέλας Μέρκελ στη Γερμανία. Θα συμφωνήσω διαφωνώντας. Όταν η γυναίκα είναι σαν τη μύγα μες στο γάλα, εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, αισθάνεται ότι για να ανταποκριθεί στο αξίωμά της πρέπει να απαρνηθεί το φύλο της. Αν όμως οι γυναίκες ήταν περισσότερες, ας πούμε οι μισές ή σχεδόν, τότε θα λειτουργούσαν φυσιολογικά.

Για το λόγο αυτό δεν βρίσκω άστοχη την πρόταση που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες, να επιβάλλεται ποσόστωση, έτσι ώστε υποχρεωτικά ο αριθμός των γυναικών στα ψηφοδέλτια να είναι τουλάχιστον το 40% -ή, για να το διατυπώσουμε πιο ουδέτερα, έτσι που κανένα από τα δύο φύλα να μην έχει εκπροσώπηση κάτω από 40% ή έστω 33% για αρχή. Με την ευκαιρία της συνταγματικής αναθεώρησης, το θέμα της καθιέρωσης ποσόστωσης έρχεται και πάλι στην επικαιρότητα. Κάποιου είδους ποσόστωση ήδη εφαρμόζεται στις εσωκομματικές εκλογές πολλών κομμάτων -τουλάχιστον αυτό γινόταν στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά νομίζω και στο ΠΑΣΟΚ. Στην Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ μάλλον δεν υπάρχει ποσόστωση αλλά το ποσοστό των γυναικών είναι οριακά αποδεκτό (9 στα 27 μέλη). Οριακά μόνο όμως.

Πολλοί θεωρούν αντιδημοκρατικές τις ποσοστώσεις θεωρώντας ότι αποτελούν νόθευση της δημοκρατίας τις ποσοστώσεις, όμως πολύ χειρότερη νόθευση είναι κατά τη γνώμη μου η σημερινή υποεκπροσώπηση των γυναικών. Η πείρα έχει δείξει ότι οι θετικές διακρίσεις είναι απαραίτητες για να αντισταθμιστούν μακροχρόνιες αντίρροπες διακρίσεις. Φυσικά, διακρίσεις κατά των γυναικών δεν υπάρχουν μόνο στη δημόσια σφαίρα αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. Στις μεγάλες επιχειρήσεις είναι πολύ μικρός ο αριθμός των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια (γύρω στο 15% σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις που διάβασα).

Το 2011 στη Γαλλία ψηφίστηκε ο νόμος Κοπέ-Ζιμερμάν, με βάση τον οποίο, από το 2017, το ποσοστό των γυναικών στα ΔΣ των επιχειρήσεων που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο πρέπει να είναι τουλάχιστον 40%. Τον Ιανουάριο, στις 120 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας το ποσοστό αυτό είχε επιτευχθεί κατά μέσον όρο. Παρόμοια πρόταση, πάλι για ποσοστό 40%, παρουσιάστηκε και σε επίπεδο ΕΕ αλλά σκόνταψε στις αντιρρήσεις πολλών κρατών μελών και πλέον δεν είναι υποχρέωση αλλά ευχή ενόψει του 2020.

Οι γυναίκες ήταν πάντα περισσότερες!

Εφημερίδα Το Βήμα, 24/9/2014

Νέα γενετική μελέτη δείχνει ότι πάντοτε υπερείχαν σε αριθμό από τους άντρες

Οι γυναίκες ήταν πάντα περισσότερες!

Οι γυναίκες ανέκαθεν κυριαρχούσαν, τουλάχιστον πληθυσμιακά, στον πλανήτη. Credit: (Jaren Wilkey/BYU)

Οι γυναικείοι πληθυσμοί υπερείχαν πάντα σε αριθμό έναντι των ανδρικών καθόλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας και προϊστορίας, σύμφωνα με νέες γερμανικές επιστημονικές εκτιμήσεις, που βασίζονται σε γενετικές αναλύσεις. Η νέα γενετική μελέτη φωτίζει έως τα βάθη του παρελθόντος τη δημογραφική ιστορία των δύο φύλων και επιβεβαιώνει τη διαχρονική κυριαρχία των γυναικών από άποψη πληθυσμού.

Η ανάλυση

Ερευνητές του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Max Planck, με επικεφαλής τον δραΜαρκ Στόνεκινγκ του Τμήματος Εξελικτικής Γενετικής ανέλυσαν δείγματα DNA 623 ανδρών από 51 διαφορετικούς πληθυσμούς του πλανήτη μας. Η ανάλυση εστιάστηκε στη σύγκριση του ανδρικού χρωμοσώματος Υ που κληρονομείται από τον πατέρα, με το μιτοχονδριακό DNA που κληρονομείται από την μητέρα.

Η συγκριτική γενετική ανάλυση οδήγησε στο συμπέρασμα ότι οι γυναικείοι πληθυσμοί ήσαν μεγαλύτεροι ήδη πριν από την μεγάλη έξοδο των προγόνων μας από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία και παρέμειναν μεγαλύτεροι και μετά τις διαδοχικές μεταναστεύσεις που ακολούθησαν.

H εξήγηση

Μια πιθανή εξήγηση γι' αυτή την τάση είναι η συνήθεια της πολυγαμίας, όπου ένας άνδρας είχε πολλές γυναίκες συντρόφους, καθώς επίσης το γεγονός ότι στις περισσότερες κοινωνίες οι γυναίκες έτειναν -και συχνά τείνουν ακόμη- να μετακινούνται από το πατρικό τους για να ζήσουν με τους άνδρες τους μετά τον γάμο τους. Αυτός ο συνδυασμός έχει ως συνέπεια οι γυναίκες να έχουν μεγαλύτερη γενετική συνεισφορά στον παγκόσμιο πληθυσμό από ό,τι οι άνδρες. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Investigative Genetics»

Κατά 16,4% μικρότεροι οι μισθοί των γυναικών στην ΕΕ

Εφημερίδα Το Βήμα, 2/3/2012

Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η ισότητα στη μισθοδοσία αποτελεί ακόμη... ζητούμενο

Κατά 16,4% μικρότεροι οι μισθοί των γυναικών στην ΕΕ

Οι διακρίσεις ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες καλά κρατούν όσον αφορά τις αποδοχές στον εργασιακό τομέα, καθώς οι γυναίκες εξακολουθούν να αμείβονται κατά μέσο όρο 16,4% λιγότερο από τους άρρενες συναδέλφους του, όπως τονίζεται σε έκθεση που δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Αν και η τάση αυτή στην ΕΕ βαίνει μειούμενη όσον αφορά τη διαφορά στις απολαβές των ανδρών έναντι των γυναικών, το χάσμα παραμένει σε ορισμένες χώρες, μεταξύ αυτών και η Γαλλία - η οποία ωστόσο παραμένει στο μέσον της κατάταξης, με μια διαφορά 16%.

«Η αρχή της ισότητας στην μισθοδοσία ανδρών και γυναικών απασχολούμενων στην ίδια εργασία περιέχεται στις ευρωπαϊκές συνθήκες από το 1957. Είναι πλέον καιρός αυτή η συνθήκη να εφαρμοσθεί παντού», τόνισε η ευρωπαία επίτροπος για τη Δικαιοσύνη Βίβιαν Ρέντινγκ παρουσιάζοντας την έκθεση.

Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία καταδεικνύουν πως το 2010 η διαφορά στις μισθολογικές αποδοχές μεταξύ γυναικών και ανδρών κυμάνθηκε κατά μέσο όρο στο 16,4% στους κόλπους της ΕΕ. Τα στοιχεία καταγράφουν μία ελαφρά κάμψη της τάσης, καθώς προηγουμένως ανερχόταν σε 17%. Το ύψος της διαφοράς αυτής ξεκινά από 2% στην Πολωνία, φθάνοντας στο 27% στην Εσθονία, περνώντας από το 8,8% του Βελγίου. 

Οι διαφορές στις απολαβές αυξάνονται σε ορισμένες χώρες της Ενωσης, όπως η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Λετονία, η Ουγγαρία, η Πορτογαλία και η Ρουμανία, τονίζεται στην έκθεση της Επιτροπής.

Η διαφορά στους μισθούς αντανακλά, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, τη δυσκολία συμβιβασμού της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή. Ορισμένες γυναίκες είναι υποχρεωμένες να λαμβάνουν περισσότερες άδειες για οικογενειακούς λόγους ή να μην εργάζονται με πλήρες ωράριο. Ωστόσο, επιμένει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η διαφορά των μισθολογικών απολαβών αντανακλά τις επίμονες ανισότητες στην αγορά εργασίας στο σύνολό της.

Καλές μαμάδες... σε κρίση

Πέρσα Κούσουλα, εφ. Το Βήμα, 10/3/2012

Μόλις 48 λεπτά ημερησίως έχουν στη διάθεσή τους οι μητέρες της Δυτικής Ευρώπης για να ασχοληθούν με τον εαυτό τους

Καλές μαμάδες... σε κρίση

Όλες οι μητέρες θέλουν να είναι «καλές μαμάδες», αλλά οι μισές φαίνεται να πιστεύουν ότι δεν τα καταφέρνουν πια να είναι!

Την ευθύνη γι' αυτή τους την αδυναμία αποδίδουν στην οικονομική κρίση, όπως προκύπτει από έρευνα του Social Issues Research Centre (SIRC) για την εξέλιξη της μητρότητας στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα.

Οι μαμάδες στη Δυτική Ευρώπη έχουν, κατά μέσο όρο, μόλις 48 λεπτά την ημέρα στη διάθεσή τους για τον εαυτό τους, όταν δεν ασχολούνται με άλλες εργασίες, αλλά και αυτά, στην πλειονότητά τους, επιλέγουν, όπως λένε, να τα διαθέσουν στα παιδιά τους: το 54% επιλέγει να ασχολείται και τότε με τα παιδιά, ενώ μόνο το 17% επιλέγει να αφιερώνει αυτόν τον χρόνο στον εαυτό του.

Κατά τα άλλα η απόσταση Βορρά - Νότου χωρίζει και τις μητέρες. Τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο έχουν οι μαμάδες από τη Φινλανδία με 69 λεπτά την ημέρα, σε αντιδιαστολή προς τις «συναδέλφους» τους στην Πορτογαλία, οι οποίες βρίσκονται τελευταίες στην κατάταξη με μόλις 29 λεπτά την ημέρα.

Πανευρωπαϊκώς ο χρόνος που περνούν οι μητέρες με τα παιδιά τους σε δραστηριότητες όπως διάβασμα, γράψιμο και παιχνίδι είναι κατά μέσο όρο 4,1 ώρες την ημέρα.

Το 41% πιστεύει, πάντως, πως έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο από εκείνον που είχαν οι μητέρες τους - χάρη στις συσκευές που διευκόλυναν την καθημερινότητα του νοικοκυριού, αλλά και τη συμμετοχή των συζύγων στις δουλειές του σπιτιού.

Αυτό που δεν αλλάζει εύκολα είναι τα συναισθήματα. Η απομόνωση που νιώθουν λόγω της μητρότητας οι σύγχρονες μητέρες συνεχίζει να παίρνει μεγάλο βαθμό: 4,58 (όπου το 1 αντιστοιχεί στο «καθόλου απομόνωση» και το 10 σε «πολύ μεγάλη απομόνωση»). Πολλές μάλιστα νιώθουν και ενοχή για αυτόν τον ρόλο: βαθμός 4,41 (με το 1 να αντιστοιχεί σε καμία ενοχή και το 10 σε υπερβολικές ενοχές).

Το ένα τρίτο περίπου (32 %) συμφωνεί, πάντως, ότι η αυξημένη κρατική μέριμνα βοηθάει σε σημαντικό βαθμό την καθημερινότητά τους, ενώ ένα 29% πιστεύει πως περισσότερο ευέλικτες μορφές απασχόλησης για τις γυναίκες θα βελτίωναν τη ζωή τους.

Όσο για το πρότυπο που ήθελε τον άνδρα να φέρνει στο σπίτι μόνο τα χρήματα, φαίνεται να αποτελεί όλο και πιο μακρινό παρελθόν. Ενα εντυπωσιακό 71% των μαμάδων της Δυτικής Ευρώπης υποστηρίζει ότι τη μεγαλύτερη βοήθεια με το σπίτι και τα παιδιά την έχουν από τους συζύγους τους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε σχετική ερώτηση η πλειονότητα απαντά ότι έχει αλλάξει ο ρόλος του πατέρα σε σύγκριση με την προηγούμενη γενιά.

Παρ' όλα αυτά μόνο το 47% παραδέχεται ότι σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη εποχή οι μητέρες αναγκάζονται να συνεισφέρουν οικονομικά στην οικογένεια. Το ίδιο ποσοστό δεν πιστεύει ότι έχει αλλάξει ο ρόλος τους από παραδοσιακές «νοικοκυρές» σε «manager» της οικογένειας.

Αυτό που δεν φαίνεται να αλλάζει είναι ο ρόλος της γιαγιάς. Παρά τη βοήθεια που έχουν από τους συζύγους τους σε ποσοστό 44%, συνεχίζουν να στρέφονται και στην υποστήριξη των δικών τους μαμάδων.

Η ενθάρρυνση των παιδιών τους να ασχοληθούν με τον αθλητισμό φαίνεται ότι απασχολεί το 92% των μαμάδων. Χωρίς να λείπει βέβαια και ένα μικρό ποσοστό, το οποίο θεωρεί πως τα μαθήματα στο σχολείο είναι περισσότερο σημαντικά από την ενθάρρυνση για συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες.

Η ταυτότητα της έρευνας

Η έρευνα του SIRC είχε εμπορικό σκοπό - να μετρήσει τις διαθέσεις και τις ανάγκες των μητέρων ως εν δυνάμει καταναλωτών - καθώς παραγγέλθηκε από μεγάλη πολυεθνική εταιρεία, η οποία παράγει μεγάλο αριθμό προϊόντων, τα οποία απευθύνονται πρωτίστως σε γυναικείο κοινό, από υλικά οικιακής καθαριότητας, μέχρι πάνες και καλσόν.

Στα ερωτηματολόγια απάντησαν 9.582 μαμάδες από όλη τη Δυτική Ευρώπη και η έρευνα διενεργήθηκε μεταξύ Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου 2011. Οι απαντήσεις αναλύθηκαν με βάση δεδομένα και στατιστικές από το 1930 ως σήμερα.

«Ψαλίδα» 22% στις αμοιβές ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα

Εφημερίδα Το Βήμα, 4/3/2011

Κατά 22,2% χαμηλότερα αμείβονται οι γυναίκες από τους άνδρες καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους στην Ελλάδα, έναντι 17,5% κατά μέσο όρο στην ΕΕ, όπως αναφέρουν τα στοιχεία της Eurostat για τις μισθολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. Η Κομισιόν παρουσίασε την Παρασκευή τα στοιχεία με αφορμή την ευρωπαϊκή ημέρα ισότητας των μισθών το Σάββατο. 

«Η μείωση της διαφοράς των αμοιβών ανδρών και γυναικών προχωρεί με αργό ρυθμό», τονίζει στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για το 2008, ο ρυθμός αυτός κυμαίνεται από 5% στην Ιταλία έως 30% στην Εσθονία, αντανακλώντας τον πολύπλοκο και διαρκή χαρακτήρα των ανισοτήτων στην αγορά εργασίας. Η Ελλάδα, με ποσοστό 22,2%, κατατάσσεται στην τέταρτη θέση από το τέλος, μετά την Εσθονία, την Τσεχία (26%), την Αυστρία (25,5%) και τη Γερμανία (23%). 

Επιπλέον, η Επιτροπή τονίζει ότι η διαφορά όσον αφορά τις αμοιβές ανδρών και γυναικών καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους έχει ως αποτέλεσμα χαμηλότερες συντάξεις για τις γυναίκες. Για το λόγο αυτό, ο κίνδυνος για τις ηλικιωμένες γυναίκες να αντιμετωπίσουν καταστάσεις φτώχειας είναι μεγάλος. Πράγματι, τα στοιχεία της Eurostat, αναφέρουν ότι το 22% των γυναικών ηλικίας 65 ετών και άνω κινδυνεύει από φτώχεια, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες είναι 16%.

Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρομέτρου σχετικά με την ισότητα των φύλων, το 62% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι εξακολουθεί να υπάρχει ανισότητα μεταξύ των φύλων σε πολλούς τομείς της κοινωνίας. 

«Η ευρωπαϊκή ημέρα ισότητας των μισθών μάς υπενθυμίζει πόσες προσπάθειες πρέπει ακόμη να καταβάλουμε για να γεφυρώσουμε το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων. Μαζί με τα κράτη-μέλη και τους κοινωνικούς εταίρους, θα προσπαθήσουμε να μειώσουμε ουσιαστικά τη διαφορά των αμοιβών ανδρών και γυναικών στην ΕΕ, ώστε στο μέλλον να μην χρειαζόμαστε πλέον ημέρα ισότητας των μισθών για να υπενθυμίζουμε τις μισθολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών», δήλωσε η Επίτροπος, αρμόδια για θέματα δικαιοσύνης, Βίβιαν Ρέντινγκ.

Για να αντιμετωπιστούν οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, η Επιτροπή δεσμεύεται να στηρίξει πρωτοβουλίες ίσης αμοιβής στον χώρο εργασίας με δείκτες ισότητας, «καταστατικούς χάρτες» και βραβεία, καθώς και να διερευνήσει τρόπους για να βελτιώσει τη μισθολογική διαφάνεια, καθώς και τον αντίκτυπο στην ίση αμοιβή άτυπων ρυθμίσεων εργασίας, όπως της μερικής απασχόλησης και των συμβάσεων ορισμένου χρόνου.

«Πρωταθλήτριες» οι Σκανδιναβές

Έρση Βάτου, εφ. Ελευθεροτυπία, 29/10/2009

«Το κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ των φύλων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής εξασφαλίζει τα θεμέλια για μια ευημερούσα και ανταγωνιστική κοινωνία» επισημαίνει η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για τις διαφορές των φύλων (φωτ. Ass. Press)Δυνατές γυναίκες που θα συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις δραστηριότητες της κοινωνίας, της οικονομικής και της πολιτικής περιλαμβανομένων, είναι απαραίτητο συστατικό για την ανάπτυξη μιας χώρας έπειτα από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση αλλά και για οικονομική ευημερία με διάρκεια.

«Το κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ των φύλων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής εξασφαλίζει τα θεμέλια για μια ευημερούσα και ανταγωνιστική κοινωνία» επισημαίνει η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για τις διαφορές των φύλων (φωτ. Ass. Press) Η σημαντική παρατήρηση συνοδεύει τα ευρήματα της ετήσιας έρευνας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για τις διαφορές στη ζωή αντρών και γυναικών λόγω φύλου.

Στην έκθεση Global Gender Gap Index 2009, η οποία ιεραρχεί τις χώρες βάσει δεικτών που αφορούν την πρόσβαση των γυναικών σε υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης και την παρουσία τους στην οικονομική και πολιτική ζωή του τόπου, οι σκανδιναβικές χώρες βρίσκονται στην κορυφή.

Την πρώτη θέση το 2009 πήρε η Ισλανδία στέλνοντας στην τρίτη την περσινή «πρωταθλήτρια» Νορβηγία, με δεύτερη τη Φινλανδία και τέταρτη τη Σουηδία. Στη δεκάδα εντυπωσιακή είσοδο (6) από τη θέση 22 έκανε η Νότια Αφρική αλλά και το μικρό Λεσόθο (10).

Στην 86η θέση η Ελλάδα

Η Ελλάδα είναι στη θέση 86 από τις 134 χώρες, με δείκτη 66,6%, κυρίως εξαιτίας της μικρής συμμετοχής γυναικών στις υψηλές βαθμίδες της πολιτικής και της οικονομίας. Την προηγούμενη χρονιά ήταν στη θέση 75. Ο δείκτης αριστείας είναι το 100%, που σημαίνει ισότητα και ισονομία.

Τη σημαντικότερη πρόοδο στην έκθεση του 2009 σημείωσε η Παραγουάη (66) που ανέβηκε 36 θέσεις και η Μποτσουάνα (39) που ανέβηκε 26, κυρίως λόγω της αύξησης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας αλλά και της τάσης εξίσωσης των ημερομισθίων αντρών και γυναικών.

Παρουσιάζοντας την έκθεση ο ιδρυτής και πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, Κλάους Σβαμπ, δήλωσε ότι «κορίτσια και γυναίκες αποτελούν τον μισό πληθυσμό της Γης και χωρίς την εμπλοκή τους, την ενδυνάμωσή τους και τη συνεισφορά τους, δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε σύντομη οικονομική ανάρρωση, ούτε σε αποτελεσματική αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή, η ασφάλεια των τροφίμων και οι συρράξεις».

Κατά τη Λόρα Τάισον, καθηγήτρια στη διοίκηση επιχειρήσεων στο Μπέρκλεϊ και εκ των συγγραφέων της έκθεσης, αυτή "δείχνει ότι το κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ των φύλων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής εξασφαλίζει τα θεμέλια για μια ευημερούσα και ανταγωνιστική κοινωνία. Οι ηγεσίες θα πρέπει να αναλάβουν δράση, καθώς ανοικοδομούν τις πληγωμένες οικονομίες τους, και να τις θέσουν σε τροχιά αειφόρου ανάπτυξης».

Η κρίση είναι... γυναίκα

Πάντως ο αντίκτυπος της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης στη θέση των γυναικών δεν έχει απολογιστεί (δεν έχουν υπολογιστεί στοιχεία του τρέχοντος έτους), ενώ δεν έχουν απαντηθεί ερωτήματα όπως: μήπως μια αυξημένη παρουσία γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων θα μπορούσε να έχει μετριάσει την ανάληψη κινδύνων εκ μέρους των αντρών σε αντίστοιχες θέσεις;

Aσθενές φύλο οι Eλληνίδες!

Κίττυ Ξενάκη, εφ. Τα Νέα, 17/5/2005

Ουραγός η Eλλάδα μεταξύ 58 χωρών σε θέματα ισότητας ανδρών και γυναικών

Ακόμα μία θλιβερή πρωτιά «κατέκτησε» η Ελλάδα: έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ την ανέδειξε ως τη λιγότερο φιλική προς τις γυναίκες χώρα της Ευρώπης των 15 - τη χώρα, δηλαδή, που τιμά λιγότερο την ισότητα των φύλων.

Κάπου μεταξύ Βενεζουέλας και Βραζιλίας. Εκεί τοποθετείται στην πραγματικότητα η χώρα μας σε ό,τι αφορά την ισότητα των φύλων. Διότι η έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, με τίτλο Έκθεση για το Χάσμα των Φύλων (Gender Gap Report) δεν αφορά μόνο τις 15 χώρες τής προ διεύρυνσης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφορά συνολικά 58 χώρες: τις 30 χώρες του ΟΟΣΑ και 28 ακόμα αναδυόμενες αγορές. Στη σχετική κατάταξη, η Ελλάδα βρίσκεται στην 50ή θέση - ανάμεσα στη Βενεζουέλα και τη Βραζιλία.

Οι συντάκτες της έκθεσης βάσισαν τα συμπεράσματά τους σε πέντε κριτήρια: την οικονομική συμμετοχή (ισότιμη εργασία, με ισότιμο μισθό), τις οικονομικές ευκαιρίες (πρόσβαση στην αγορά εργασίας), την πρόσβαση στην πολιτική εξουσία (εκπροσώπηση των γυναικών στα όργανα λήψης αποφάσεων), την απόκτηση γνώσης (πρόσβαση στην εκπαίδευση), και τέλος, την υγεία και ευημερία (πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη).

Οι «χειραφετημένες» χώρες

Οι 58 χώρες που μελετήθηκαν, βαθμολογήθηκαν με άριστα το επτά και στους πέντε αυτούς επιμέρους τομείς· βάσει των βαθμολογιών αυτών υπολογίστηκε κατόπιν η μέση βαθμολογία τους. Σουηδία, Νορβηγία και Ισλανδία επιβεβαίωσαν τη «χειραφετημένη» τους φήμη καταλαμβάνοντας τις τρεις πρώτες θέσεις με την καλύτερη βαθμολογία - 5,53, 5,39 και 5,32 αντίστοιχα. Πακιστάν, Τουρκία και Αίγυπτος κατέλαβαν τις τρεις τελευταίες θέσεις με τη χειρότερη βαθμολογία: 2,90, 2,67 και 2,38 αντίστοιχα. H χώρα μας συγκέντρωσε 3,41 βαθμούς. Κι αν η Ιταλία με τους 3,50 βαθμούς της είχε κάποια διάθεση να μας παρηγορήσει (με βάση την αγγλοσαξονική αρχή: «η κακομοιριά αγαπά την παρέα»), η διαφορά πέντε θέσεων ανάμεσα στην «προτελευταία» και την «τελευταία» της Ευρώπης δεν αφήνει κανένα περιθώριο.

«Μέσω της έκθεσης αυτής, οι χώρες μπορούν να εντοπίσουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους σε έναν τομέα ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη. Μπορούν επίσης να διδαχθούν από τις εμπειρίες των άλλων χωρών όσον αφορά την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών». Κατά την παρουσίαση της έκθεσης, η Σερί Μπλερ, σύζυγος του Βρετανού πρωθυπουργού, τάχθηκε υπέρ της καθιέρωσης ποσοστώσεων όσον αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική. Όμως το κατά πόσο μπορούν οι νοοτροπίες να αλλάξουν μέσω «θετικών διακρίσεων», όπως ονομάζονται, είναι ένα θέμα που χωρά πολλή συζήτηση...

H χειρότερη επίδοση στην ισότιμη πρόσβαση στην πολιτική

THN ΚΑΛΥΤΕΡΗ επίδοση σε θέματα ισότητας των δύο φύλων η Ελλάδα την εμφανίζει στον τομέα ισότιμης πρόσβασης στην υγεία: κατατάσσεται 22η σε σύνολο 58 χωρών. Τη χειρότερη, στον τομέα ισότιμης πρόσβασης στην πολιτική εξουσία: κατατάσσεται 50ή. Παράλληλα, έρχεται 44η όσον αφορά την οικονομική συμμετοχή, 45η την πρόσβαση στην εκπαίδευση και 48η τις οικονομικές ευκαιρίες. «Καμία χώρα δεν έχει καταφέρει ακόμη να εξαλείψει τις ανισότητες ανάμεσα στα φύλα», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης. «Τα αποτελέσματα, όμως, των σκανδιναβικών χωρών δείχνουν πως, όταν η προσπάθεια είναι συνεχής και οργανωμένη, αποφέρει καρπούς», σχολίασε ο Αουγκούστο Λόπεζ-Κλάρος, διευθυντής του Προγράμματος για την Παγκόσμια Ανταγωνιστικότητα.

Oι ρόλοι ανδρών-γυναικών δεν άλλαξαν

Μαρία Δεληθανάση, εφ. Καθημερινή, 21/11/2004

Aν και το ισχυρό φύλο διατυμπανίζει τη συμμετοχή του στις υποχρεώσεις του σπιτιού, η πραγματικότητα το διαψεύδει

Στην αυγή του 21ου αι., ύστερα από δεκαετίες αγώνων των γυναικών για κοινωνική χειραφέτηση και οικονομική ανεξαρτησία, απόρριψη και στη συνέχεια εξύψωση της μητρότητας, το ερώτημα είναι: Tι έχει πραγματικά αλλάξει στο μοίρασμα των ρόλων μεταξύ άνδρα και γυναίκας μέσα στο σπίτι και στην οικογένεια;

Aπό ευρεία έρευνα που έγινε σε επτά ευρωπαϊκά κράτη για την εργασία του άνδρα και της γυναίκας μέσα και έξω από το σπίτι (πληρωμένη και μη πληρωμένη εργασία) διαπιστώνεται ότι οι παραδοσιακοί ρόλοι παραμένουν ισχυροί.

Oι άνδρες συνεχίζουν να είναι οι «κουβαλητές» του σπιτιού που αφιερώνουν λίγο χρόνο στην ανατροφή των παιδιών τους και ελάχιστο στο νοικοκυριό. Oι γυναίκες συνεχίζουν να είναι υπεύθυνες για τη διατήρηση και συντήρηση της «εστίας» και των μελών της. H μοναδική εμφανής διαφοροποίηση συνίσταται στη λεκτική τοποθέτηση των ανδρών: πλέον δηλώνουν ότι εκτιμούν τη συμβολή της γυναίκας στη συντήρηση της οικογένειας, διατυμπανίζουν ότι η συμμετοχή τους στις υποχρεώσεις του σπιτιού είναι «αυτονόητη» από τη στιγμή που η σύντροφός τους εργάζεται. Oμως η πραγματικότητα έρχεται σε αντίφαση με την πρακτική που ακολουθούν. Kι αν σε ορισμένα κράτη του Bορρά το κυρίαρχο μοντέλο σήμερα είναι οι γυναίκες να ημι-απασχολούνται για όσο καιρό το επιλέξουν, όταν τα παιδιά είναι μικρά, στον Nότο οι συνθήκες είναι πολύ σκληρότερες για τις γυναίκες.

Oι «σύγχρονοι» Nότιοι θεωρούν γυναικεία «υπόθεση» τη φροντίδα των νεότερων και των γηραιότερων μελών της οικογένειας, συμβάλλουν ελάχιστα ή καθόλου στις υποχρεώσεις του «σπιτιού» που προκύπτουν από τη συμβίωση και ταυτόχρονα επιδοκιμάζουν την πλήρη απασχόληση της γυναίκας έξω από το σπίτι! Πλέον ένθερμοι υποστηρικτές στην Eυρώπη της γυναικείας εργασίας πέρα από τις υποχρεώσεις της οικογένειας, οι Eλληνες που φαίνεται να έχουν απλώς εκσυγχρονίσει την παλιά νοοτροπία που ήθελε μετά τις κοινές αγροτικές εργασίες τον μεν άνδρα στο καφενείο, τη δε γυναίκα είλωτα στις υποχρεώσεις του σπιτιού...

H κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει -τόσο στην Eλλάδα όσο και στην υπόλοιπη Nότια Eυρώπη- τις γυναίκες στον λεγόμενο «υποχρεωτικό αλτρουισμό» - ωραιοποιημένη διατύπωση του δυσβάστακτου βάρους που πέφτει στους ώμους τους. H κατάσταση αυτή συμβάλλει στο φαινόμενο των όλο και χαμηλότερων ποσοστών γεννητικότητας στην Eλλάδα.

«Διπλή βάρδια» για τις Eλληνίδες μητέρες

Στην Eλλάδα, η έρευνα διεξήχθη με ευθύνη της κ. Xάρης Συμεωνίδου, διευθύντριας ερευνών στο Eθνικό Kέντρο Kοινωνικών Eρευνών. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι Eλληνες εργάζονται σε ποσοστό σχεδόν διπλάσιο (88%) από τις γυναίκες (45%). Στα ζευγάρια όπου εργάζονται εξίσου ο άνδρας και η γυναίκα διαπιστώνεται ότι οι άνδρες αφιερώνουν στα παιδιά τους το μισό χρόνο από τις εργαζόμενες συντρόφους τους και ξοδεύουν κατά μέσο όρο το 25% του χρόνου που αφιερώνουν οι σύντροφοί τους για τις δουλειές του σπιτιού.

Aν και δεν βοηθούνται από τους άνδρες τους, οι Eλληνίδες φαίνεται να λαμβάνουν σημαντική βοήθεια από τους παππούδες και τις γιαγιάδες που αναλαμβάνουν σε ποσοστό 46% τη φύλαξη των παιδιών. Aποτέλεσμα είναι να έχει δημιουργηθεί το εξής παράδοξο: την ώρα που οι οικογενειακές σχέσεις μεταβάλλονται (μείωση της γονιμότητας, αύξηση των συμβιώσεων, των διαζυγίων, των μονογονεϊκών νοικοκυριών και των γεννήσεων εκτός γάμου), οι παραδοσιακές αξίες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ισχυρές στην Eλλάδα. Mε άλλα λόγια, ενώ οι σχέσεις μεταξύ των γενεών απειλούνται, συνεχίζουν να θεωρούνται εγγύηση για την κοινωνική ενσωμάτωση.

Tο επίπεδο εκπαίδευσης

Oσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης ανδρών και γυναικών, τόσο συχνότερα εκφράζονται θετικές απόψεις για τη γυναικεία απασχόληση και τη συμμετοχή των ανδρών στις εργασίες του νοικοκυριού. Oμως αποδεικνύεται ότι οι απόψεις αυτές παραμένουν σε θεωρητικό επίπεδο. Eλάχιστα βοηθούν οι Eλληνες τη σύζυγο που επιστρέφει κουρασμένη από την εργασία της για να «ενδυθεί» το ρόλο της μητέρας και της νοικοκυράς.

Mοιραία, οι γυναίκες με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης και σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας αποχωρούν ευκολότερα από τη δουλειά, όταν αποκτούν οικογένεια. Aντιστοίχως, οι πιο μορφωμένες Eλληνίδες και αυτές με ανώτερο επίπεδο απασχόλησης τείνουν να εργάζονται συχνότερα, καθώς ενδεχόμενη αποχώρησή τους από την εργασία «κοστίζει» περισσότερο στο οικογενειακό εισόδημα. Aυτές επιλέγουν να αναθέσουν σε τρίτα πρόσωπα με αμοιβή τις εργασίες του νοικοκυριού και τη φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων. Στο ενδημικό φαινόμενο της αμειβόμενης βοήθειας στο σπίτι δεν συμβάλλει μόνο η νοοτροπία των ανδρών, αλλά και η έλλειψη δικτύου κοινωνικής στήριξης και η ουσιαστική απουσία από την ελληνική αγορά εργασίας της θεσμοθετημένης ημι-απασχόλησης.

«Mαύρη» εργασία

Mία από τις σκοτεινότερες πτυχές της γυναικείας απασχόλησης στη χώρα μας είναι η απλήρωτη δουλειά των γυναικών όχι μέσα στο σπίτι αλλά έξω από αυτό. Στην Eλλάδα συναντώνται από τα υψηλότερα ευρωπαϊκά ποσοστά «μαύρης» γυναικείας εργασίας. Tο 14,7% των γυναικών άνω των 15 ετών εργάζονται σε οικογενειακές επιχειρήσεις χωρίς να πληρώνονται. Γυναίκες ύστερα από 30 ή 40 χρόνια εργασίας, πρώτα στη δουλειά του πατέρα τους και ύστερα του συζύγου, δεν έχουν ούτε ένα ένσημο «κολλημένο», καμία πηγή εισοδήματος. Mη καταμετρημένο, εξίσου σημαντικό, εκτιμάται ότι είναι το ποσοστό των γυναικών που παίρνουν δουλειά «φασόν» στο σπίτι με χαμηλές απολαβές και χωρίς ασφάλιση. Oπως σημειώνεται, όλα αυτά συμβαίνουν στη Nότια Eυρώπη, όπου δεν είναι διαδεδομένη η ημι-απασχόληση με ταυτόχρονη κατοχύρωση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των γυναικών. Kαι επειδή στην Eλλάδα οι γυναίκες συχνά δεν πληρώνονται καθόλου ή πληρώνονται ελάχιστα και «μαύρα», δεν αποφασίζουν εύκολα να πάρουν διαζύγιο όταν έχουν σοβαρούς λόγους για κάτι τέτοιο. Mπορεί, δηλαδή, η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας να έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια –ιδιαίτερα μεταξύ των μητέρων– οι Eλληνίδες όμως έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν μέχρι να κατακτήσουν την οικονομική τους αυτάρκεια.

Στην Eυρώπη

H έρευνα για το μοίρασμα της πληρωμένης και της απλήρωτης δουλειάς (φροντίδα των παιδιών και συντήρηση του σπιτιού) ανάμεσα στους άντρες και στις γυναίκες διεξήχθη στη Φινλανδία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Eλλάδα, στην Iταλία, στην Oλλανδία και στην Πορτογαλία.

Στην Eλλάδα, στην Iσπανία και στην Iταλία παρουσιάζονται τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Aιτία και αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι ότι οι γυναίκες επωμίζονται σχεδόν αποκλειστικά την ευθύνη φροντίδας του σπιτιού και στήριξης των μελών της οικογένειας.

Kαι στις επτά χώρες όπου διεξήχθη η έρευνα, οι εργαζόμενοι πατέρες (96,7%) είναι πολύ περισσότεροι από τις εργαζόμενες μητέρες (52,1%). Tα ποσοστά των εργαζόμενων μητέρων ποικίλλουν από 75% στην Πορτογαλία μέχρι 39% στην Eλλάδα. Mεταξύ των ανδρών, τα ποσοστά κυμαίνονται από 99% (Πορτογαλία) έως 92% (Γαλλία). Σε ό,τι αφορά τον χρόνο που αφιερώνεται στην εργασία, οι πατέρες αφιερώνουν κατά μέσο όρο 53 ώρες εβδομαδιαίως και οι μητέρες 19 ώρες εβδομαδιαίως.

Hμιαπασχόληση

Για τους γονείς που εργάζονται σε σχέση εξαρτημένης εργασίας και έχουν τουλάχιστον ένα παιδί κάτω των επτά ετών διαπιστώνονται τα εξής: η ημιαπασχόληση είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη στην Ολλανδία μεταξύ των μητέρων, όπου ο μέρος χρόνος εξαρτημένης εργασίας είναι 22 ώρες εβδομαδιαίως. Στη Γαλλία και στην Ελλάδα, οι μητέρες εργάζονται 40 ώρες εβδομαδιαίως, στη Φινλανδία 45 ώρες και στην Πορτογαλία 46 ώρες. Αντιστοίχως, οι πατέρες σε σχέση εξαρτημένης εργασίας απασχολούνται 56-58 ώρες εβδομαδιαίως.

Tα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών διαφοροποιούνται ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσής τους. Στην Ελλάδα, μόλις το 16,6% των γυναικών με γνώσεις βασικής, υποχρεωτικής εκπαίδευσης φαίνεται να εργάζεται, ενώ για τις κατόχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 61,4%. Κατά μέσο ευρωπαϊκό όρο, εργάζεται το 45% των γυναικών με βασική εκπαίδευση, το 48% των γυναικών με μέση εκπαίδευση και το 65% με ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση.

Σε ό,τι αφορά τη στάση των τοπικών κοινωνιών απέναντι στην εργασία των γυναικών εκτός οικίας, διαπιστώνεται ότι το υψηλότερο ποσοστό επιδοκιμασίας της εργαζόμενης μητέρας συναντάται στην Ελλάδα και το χαμηλότερο στην Ολλανδία. Σε μία κλίμακα από το 1 έως το 5, οι Έλληνες και οι Έλληνιδες επιδοκιμάζουν με 3,6 την πολύωρη εργασία των μητέρων και εκτός οικίας, ενώ οι Ολλανδοί και οι Ολλανδές την αποδοκιμάζουν με 2,5. Όσον αφορά τον προσανατολισμό των μητέρων προς την εργασία, η Φινλανδία (3,1) και η Ολλανδία (3,1) παρουσιάζουν τη μικρότερη βαθμολογία και η Ελλάδα την υψηλότερη (4,1).

Όπως σχολιάζεται στην έρευνα, η αρνητική στάση απέναντι στη συμμετοχή των μητέρων στην αγορά εργασίας συνιστά ένδειξη ότι σε συγκεκριμένες κοινωνίες –όπως Ολλανδία και Φινλανδία– αποδοκιμάζεται ο συνδυασμός εξόδου στην αγορά εργασίας και οικογενειακών υποχρεώσεων για τις μητέρες, ενώ στην Ελλάδα παρατηρείται το ακριβώς αντίθετο. Tην ίδια στιγμή, όπως σημειώνεται, οι στάσεις αυτές υποδεικνύουν ότι σε κάποια κράτη (π.χ. Ολλανδία) υπάρχουν κοινωνικές δομές που στηρίζουν τέτοιες επιλογές, κάτι που δεν συμβαίνει στην Ελλάδα.

Ιστορική Αναδρομή

Μετά από το μεταβατικό στάδιο της μητριαρχίας σε μια πολύ πρώιμη εποχή η θέση της γυναίκας, ιδιαίτερα στην αρχαία Ελλάδα, θεωρούταν και ήταν κατώτερη από του άνδρα. Μάλιστα ορισμένοι αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Αριστοτέλης, παραδέχονταν την ανισότητα των δύο φύλων και θέλησαν να υποστηρίξουν την άποψη πως το αρσενικό είναι από τη φύση του ηγεμονικότερο από το θηλυκό (Τὸ γὰρ ἄρρεν φύσει τοῦ θήλεος ἡγεμονικότερον: [ Αριστοτέλης, Πολιτικά). Η γυναίκα λοιπόν βρίσκεται κλεισμένη στο σπίτι (εξαίρεση βέβαια αποτελούν οι γυναίκες του δωρικού κόσμου, ιδίως της Σπάρτης), χωρίς δυνατότητες μόρφωσης, χωρίς κοινωνικές δραστηριότητες και βέβαια απολύτως εξαρτημένη από τον άνδρα (οικονομικά, κοινωνικά, ηθικά...), με εξαίρεση κάποιες γυναίκες, όπως η Ασπασία του Περικλή, που όμως θεωρούνταν κατώτερης στάθμης.

Ο χριστιανισμός προσπάθησε να ξεριζώσει τις αναχρονιστικές αντιλήψεις για την κατωτερότητα της γυναίκας και να την εξισώσει με τον άνδρα. Στη μεσαιωνική εποχή, παρά το κήρυγμα του χριστιανισμού (δυστυχώς όμως με τις προτεσταντικές ή καθολικές εκφάνσεις του), η γυναίκα για το ανδρικό φύλο εξακολουθεί να θεωρείται η ενσάρκωση της αμαρτίας, σκεύος της ηδονής, όργανο του Σατανά.

Στην περίοδο της γαλλικής επανάστασης το φεμινιστικό κίνημα δεν ευνοήθηκε, παρά τις διακηρύξεις και τις αρχές της ελευθερίας και ισότητας. Αντίθετα, καταδίκασε τις διεκδικήσεις των γυναικών και καταδίωξε κάθε πρόσωπο που είχε φεμινιστικές ιδέες. Με τον τρόπο αυτό η Μαρία Γκουζ, η πρώτη σουφραζέτα του κόσμου, η οποία συνέταξε τη «δήλωση των δικαιωμάτων της γυναίκας» (1791), πιάστηκε από τον τρομερό γάλλο επαναστάτη Ροβεσπιέρο και καρατομήθηκε.

Από το 1830 ως τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το φεμινιστικό κίνημα παρουσίασε σημαντική δράση σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Σημειώθηκε αξιόλογη δραστηριότητα γυναικείων οργανώσεων και σε ορισμένες χώρες παραχωρήθηκε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες.

Διεθνή αναγνώριση πήρε το ζήτημα της κοινωνικής και πολιτικής ισοτιμίας της γυναίκας κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι η εποχή που η γυναίκα αναγκάστηκε, εξαιτίας της έλλειψης σε αντρικά εργατικά χέρια, να εργαστεί σε εργαστήρια και βιομηχανίες και να αποδείξει στην πράξη την ισότητα.

Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο διακηρύχτηκε στον Καταστατικό Χάρτη του Ο.Η.Ε. η ισοτιμία της γυναίκας. «Σκοπός των Ηνωμένων Εθνών είναι: η προαγωγή του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, χωρίς καμιά διάκριση φυλής, φύλου, γλώσσας ή θρησκείας». (άρθρο 1, §3)

Η φεμινιστική κίνηση στην Ελλάδα απέκτησε δυναμικό χαρακτήρα από το 1897. Πρωτοστάτης του κινήματος υπήρξε η δημοσιογράφος Καλλιρρόη Παρέν, η οποία από τότε άρχισε την έντονη κοινωνική της δράση με δημοσιεύσεις γύρω από τη χειραφέτηση της γυναίκας. Ύστερα από πολλούς αγώνες, το 1930, δόθηκε στις γυναίκες πάνω από 30 χρονών το δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές. Αλλά το δικαίωμα να ψηφίζουν και να ψηφίζονται οι γυναίκες στις βουλευτικές εκλογές δόθηκε το 1952. Το 1955, με την έκδοση άλλου νόμου, απέκτησαν ουσιαστική ισοπολιτεία με τους άνδρες.

Στην περίπτωση αυτή οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να ασκούν δημόσια λειτουργήματα, να διορίζονται σε δημόσιες θέσεις, να προάγονται και να εξελίσσονται κανονικά, να υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις και να εργάζονται σε όλους τους τομείς της ιδιωτικής και δημόσιας δραστηριότητας.

Παρά τις τελευταίες νομοθετικές ρυθμίσεις για τη χειραφέτηση και κοινωνική απελευθέρωση της γυναίκας δεν έχουν εξαλειφθεί ακόμη και σήμερα οι αντιδραστικές προκαταλήψεις των ανδρών. Πολλοί άνδρες εξακολουθούν να πιστεύουν πως οι γυναίκες βρίσκονται σε κατώτερη μοίρα απ’ αυτούς και πιστεύουν πως αυτό οφείλεται σε αίτια βιολογικά, ψυχικά, πνευματικά. Τελευταίες όμως επιστημονικές έρευνες έχουν δώσει διαφορετικά αποτελέσματα...

Στο μετερίζι του νοικοκυριού

Αύρα Γρηγορίου, εφ. Ελευθεροτυπία, 16/3/2003

Σκληρά εργαζόμενες γυναίκες είναι οι Ελληνίδες στο σπίτι τους. Ούτε καν το... 35ωρο δεν έχουν κατακτήσει στο νοικοκυριό τους. Κατά κανόνα απασχολούνται διπλάσιο χρόνο σε σύγκριση με τους άντρες στη φροντίδα των παιδιών και τετραπλάσιο στο νοικοκυριό. Τα στοιχεία προέρχονται από πανελλήνια έρευνα του ΕΚΚΕ σε 6.629 γυναίκες που έγινε με ευθύνη της οικονομολόγου δημογράφου Χάρης Συμεωνίδου και δείχνουν ότι η ύπαρξη συντρόφου επιβαρύνει αντί να «ελαφρύνει» τη γυναίκα!

* Οι γυναίκες που ανατρέφουν μόνες παιδιά (μονογονεϊκά νοικοκυριά) έχουν χαμηλότερο μέσο όρο εβδομαδιαίας απασχόλησης (35 ώρες) για τις εργασίες του νοικοκυριού από τις γυναίκες με σύντροφο και παιδιά.

«Χαλαροί» οι άντρες

* Σε περίπτωση ύπαρξης συντρόφου οι άντρες επαφίενται σε μεγάλο βαθμό στη γυναίκα, σε σύγκριση με αυτούς που συγκατοικούν με άλλο ή άλλα άτομα... Η έρευνα έδειξε ότι σε μια οικογένεια που υπάρχει τουλάχιστον ένα παιδί κάτω των 7 ετών οι γυναίκες συμμετέχουν με 37 ώρες κατά μέσο όρο την εβδομάδα στις δουλειές του σπιτιού, ενώ οι άντρες μόνο με 8 ώρες.

* Όταν το παιδί είναι μεγαλύτερο των 7 ετών οι διαφορές γίνονται ακόμα μεγαλύτερες: οι γυναίκες εργάζονται κατά μέσο όρο 42 ώρες την εβδομάδα στο σπίτι, ενώ οι άντρες παραμένουν στο γνωστό 8ωρο.

Κατανομή των ρόλων

* Όσον αφορά τη φροντίδα των παιδιών, οι γυναίκες αφιερώνουν κατά μέσο 36 ώρες την εβδομάδα και ο άντρας 17 ώρες όταν το παιδί είναι μικρότερο των 7 ετών, ενώ για μεγαλύτερα παιδιά οι ώρες απασχόλησης των συντρόφων γίνονται αντίστοιχα 15,4 και 7,3, με τις γυναίκες βεβαίως να σηκώνουν και πάλι το μεγαλύτερο βάρος

«Η μελέτη μας για την οικογένεια, η οποία διεξήχθη το 1999 με το συντονισμό των Ηνωμένων Εθνών ταυτόχρονα και σε άλλες 22 χώρες, αποδεικνύει ότι η παραδοσιακή κατανομή των ρόλων των δυο φύλων εξακουλουθεί να είναι πολύ ισχυρή στην Ελλάδα», επισημαίνει η κ. Συμεωνίδου. «Οι άντρες εξακολουθούν να μετέχουν στην αγορά εργασίας σε διπλάσιο σχεδόν ποσοστό (88%) σε σύγκριση με τις γυναίκες (44%), ενώ αντίστροφα στο νοικοκυριό η συμμετοχή τους είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Οι άντρες, ακόμα και όταν εκφράζονται υπέρ της κατανομής των οικιακών εργασιών, εξακολουθούν να συμμετέχουν σε χαμηλά ποσοστά στις εργασίες του νοικοκυριού και τη φροντίδα των παιδιών, από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη».

* Η έρευνα του ΕΚΚΕ έδειξε ότι το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης αντρών και γυναικών συσχετίζεται θετικά με τις απόψεις υπέρ της γυναικείας απασχόλησης στην αγορά εργασίας και υπέρ της υψηλότερης συμμετοχής των αντρών στις εργασίες του νοικοκυριού.

Μόρφωση και εισόδημα

- Οι πιο μορφωμένες γυναίκες και με ανώτερο επίπεδο απασχόλησης εντάσσονται συχνότερα από τις υπόλοιπες στην αγορά εργασίας, αφού η αποχώρησή τους θα κόστιζε περισσότερο από πλευράς εισοδήματος, σε σύγκριση με τις γυναίκες που έχουν κατώτερο επάγγελμα και χαμηλότερη εκπαίδευση.

- Επιπλέον, όσο πιο θετική είναι η στάση των γυναικών υπέρ της εργασίας και της κατανομής των εργασιών στο νοικοκυριό, τόσο πιθανότερο είναι να εργάζονται.

Εξωτερική βοήθεια

Οι ίδιες μεταβλητές στους άντρες (υψηλή μόρφωση, ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης) συνδέονται με χαμηλότερη συμμετοχή στις εργασίες του νοικοκυριού και στην ανατροφή των παιδιών. Φαίνεται ότι στην περίπτωση αυτή το ζευγάρι απασχολείται λιγότερο με τα θέματα αυτά και τρίτα πρόσωπα με αμοιβή αναλαμβάνουν τις εργασίες του νοικοκυριού και τη φροντίδα των παιδιών.

* Τα ζευγάρια που έχουν θετική στάση υπέρ των οικογενειακών θεσμών ασχολούνται σε μεγαλύτερο βαθμό, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες, με τις εργασίες του νοικοκυριού και τη φροντίδα των παιδιών.

* Τέλος καταγράφεται ότι, αν και δεν βοηθούνται από τους άντρες, οι γυναίκες φαίνεται ότι έχουν σημαντική βοήθεια από τους γονείς τους ή τους γονείς του συντρόφου τους: 46% της φύλαξης των παιδιών, όταν η μητέρα εργάζεται, γίνεται από τους παππούδες.

Γένους αρσενικού η πανεπιστημιακή καριέρα

Αριστοτελία Πελώνη, εφ. Τα Νέα, 26/1/2001

«Το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα είναι τεράστιο. Και αν λάβουμε υπόψη το πόσο καθυστερημένα απέκτησαν οι γυναίκες δικαίωμα ψήφου σε σχέση με τους άνδρες, δεν θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι οι γυναίκες μπαίνουν στα Πανεπιστήμια, αλλά δεν προχωρούν στις πρωτοκλασάτες ερευνητικές θέσεις»...

Οι μύθοι δεν έχουν ακόμα καταρριφθεί και η επιστημονική καριέρα φαίνεται πως εξακολουθεί να είναι γένους αρσενικού. Όπως λέει στα «ΝΕΑ» η κοινωνιολόγος-ερευνήτρια στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών κ. Αφροδίτη Τεπέρογλου, «πρέπει να γίνει πολλή δουλειά ακόμα για να αλλάξουν τα πράγματα και να καταργηθεί ο διαχωρισμός ανάμεσα σε γυναικεία και ανδρική σειρά επιστημών».

Η επιστημονική υποεκπροσώπηση των γυναικών στους τομείς της επιστημονικής έρευνας και ανάπτυξης είναι εμφανής και αποτελεί γεγονός στη χώρα μας, όπως και στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά την αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στην Ανώτερη Εκπαίδευση (στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τουλάχιστον το 50% των πτυχιούχων Πανεπιστημίου είναι γυναίκες) και παρά το γεγονός ότι όλο και περισσότερες γυναίκες συνεχίζουν μετά το πτυχίο για διδακτορικές και μεταδιδακτορικές σπουδές, πολύ λίγες είναι αυτές που καταλαμβάνουν υψηλές θέσεις στην επιστήμη τους ή σε επιστημονικές επιτροπές και θέσεις-κλειδιά. Αυτό έδειξε έρευνα της «ΕΤΑΝ» (Εuropean Τechnology Αssessment Νetwork) που ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πραγματοποιήθηκε από διακρατική ομάδα γυναικών που έχουν διακριθεί στον τομέα των επιστημών και της τεχνολογίας.

Αυτό που παρατηρείται συστηματικά, σύμφωνα με την έρευνα, είναι ότι οι γυναίκες εξαφανίζονται από την ακαδημαϊκή ζωή πριν προλάβουν να καταλάβουν θέσεις καριέρας. Όσο υψηλότερη είναι μια θέση στην ιεραρχία τόσο χαμηλότερο είναι το ποσοστό των γυναικών που εμφανίζεται. Επιπλέον, το ποσοστό γυναικών που είναι καθηγήτριες σε πανεπιστημιακές σχολές είναι ακόμα χαμηλότερο και κυμαίνεται από 5% έως 18% σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η χώρα μας βρίσκεται στην όγδοη θέση, δηλαδή περίπου στη μέση, με ποσοστό 9,5% σε καθηγήτριες, 20,3% σε αναπληρώτριες και 30,6% σε επικούρους. Οι περισσότερες γυναίκες καθηγήτριες στην Ευρώπη βρίσκονται στα Πανεπιστήμια της Φινλανδίας(18,4%), ενώ οι λιγότερες στα Πανεπιστήμια της Ολλανδίας (5%).

Την ίδια ώρα τα αντίστοιχα ποσοστά για τις αναπληρώτριες και τις επικούρους καθηγήτριες είναι σε πολλά κράτη-μέλη διπλάσια του ανώτερου 18% των καθηγητριών, φθάνοντας το 36% για την πρώτη κατηγορία και το 44% για τη δεύτερη. Τα ποσοστά αυτά μπορεί να φαίνονται υψηλά σε σχέση με τα προηγούμενα, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι, αφού, όπως λένε οι ερευνητές, «είναι χαμηλά σε σχέση με το σύνολο των διδασκόντων». Εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα αποτελεί η Τουρκία με τον αριθμό των γυναικών που είναι καθηγήτριες στα Πανεπιστήμια να ξεπερνά τα ευρωπαϊκά και τα αμερικανικά ποσοστά και να φθάνει το 21,5% ­ με 30,7% αναπληρώτριες και 28% σε επικούρους.

Μπορεί τα ποσοστά να ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, αφού σε μερικές περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να συγκρίνει κανείς τις θέσεις μεταξύ διαφορετικών πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, ωστόσο ο ετήσιος μέσος όρος αύξησης του αριθμού των καθηγητριών στα Πανεπιστήμια είναι μόλις 0,5-1%. Και σαν να μην έφθανε αυτό, ο αριθμός των γυναικών μειώνεται ακόμη περισσότερο στο μεταδιδακτορικό επίπεδο, όταν δηλαδή αρχίζει να χτίζεται μια ακαδημαϊκή καριέρα. «Ίσως οι ίδιες οι γυναίκες μπαίνουν στην ψυχολογία ότι αυτός δεν είναι ο χώρος τους και φοβούνται να αναλάβουν τις ευθύνες. Η γυναίκα έχει περισσότερη λογική ως προς το θέμα οικογένεια και ίσως να μην παίρνει εύκολα αποφάσεις. Δεν είναι εύκολο για μια γυναίκα να τα πάρει όλα πάνω της και να ριψοκινδυνεύσει. Κι αν ρωτήσεις μια γυναίκα που προχώρησε σε αυτούς τους τομείς θα σου πει ότι ρίσκαρε και τόλμησε», τονίζει η κ. Τεπέρογλου.

Παρόμοια είναι η εικόνα που παρουσιάζουν και οι Ακαδημίες Επιστημών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες όχι μόνο ανδροκρατούνται, αλλά και με μεγάλη διαφορά. Το 1999 μόλις το 5,6% των μελών της Ακαδημίας της Ευρώπης ήταν γυναίκες, ενώ τα ποσοστά στις Ακαδημίες της Γερμανίας(4%), τη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου (3,6%) και τη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών (3,6%) είναι ακόμη χαμηλότερα. Στην Ελλάδα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 0,06%, αφού μόνο μία γυναίκα είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Στην αγορά εργασίας και στα επαγγέλματα που έχουν σχέση με την έρευνα και την τεχνολογία το τοπίο δεν διαφέρει. Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι οι γυναίκες που βρίσκονται σε διευθυντικές θέσεις εταιρειών έρευνας μόλις φθάνουν το 6%, ενώ, σε αντίθεση, το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών που είναι συνεργάτες σε έρευνες είναι πολύ υψηλότερο (24%).

Και στις ΗΠΑ

Η χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις-κλειδιά της επιστήμης, της έρευνας και των αντίστοιχων θέσεων εργασίας δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό φαινόμενο. Στις ΗΠΑ, οι καθηγήτριες σε Πανεπιστήμια αντιστοιχούν σε ποσοστό 13,8%, ενώ οι αναπληρώτριες φθάνουν το 30% και οι επίκουροι 43,1%, όπως συμβαίνει και στην Ευρώπη. Όσον αφορά την αγορά εργασίας, το 1999 μόνο το 3-5% των διοικητικών στελεχών των 1.000 μεγαλύτερων εταιρειών (σύμφωνα με τη λίστα του αμερικανικού περιοδικού «Fortune») ήταν γυναίκες. Στον κατάλογο του ίδιου περιοδικού με τις 500 μεγαλύτερες εταιρείες, μόνο τρεις εταιρείες εμφανίζονταν να διευθύνονται από γυναίκες.@ Προσπάθεια να προωθηθούν ίσες ευκαιρίες

Το θέμα της υποεκπροσώπησης του γυναικείου φύλου στην επιστημονική έρευνα απασχολεί σοβαρά την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1990 και μετά. Με την έναρξη του Πέμπτου Προγράμματος - Πλαισίου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης(1998-2002), η Επιτροπή αποφάσισε να συμπεριλάβει τη διάσταση των ίσων ευκαιριών, προωθώντας την ερευνητική δραστηριότητα των γυναικών στην Ευρώπη. Η προώθηση αφορά την έρευνα από τις γυναίκες, για τις γυναίκες και σχετικά με τις γυναίκες. Από ελληνικής πλευράς, η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) συμμετέχει σ΄ αυτή την ευρωπαϊκή προσπάθεια, ενώ αυτή τη στιγμή το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών ξεκινά σε συνεργασία με τη ΓΓΕΤ μελέτη για την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην επιστημονική έρευνα στην Ελλάδα.

Ισότητα; Ποια ισότητα;

Εφ. Τα Νέα, 12/10/2000

Στο 20% ανέρχεται η διαφορά στο ποσοστό απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμα πιο αρνητική είναι η εικόνα στις μεσογειακές χώρες (με εξαίρεση την Πορτογαλία), όπου το 1998 το ποσοστό των εργαζομένων γυναικών δεν ξεπέρασε το 40%. Σύμφωνα με συγκριτικά στοιχεία της Εuropean Labour Force Survey για το 1994 και το 1998, η χώρα μας έχει το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό γυναικείας απασχόλησης (40,3% το 1998), ενώ προηγούνται η Ισπανία και η Ιταλία. Και στις τρεις μεσογειακές χώρες πάντως η διαφορά με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη ξεπερνά τις δέκα ποσοστιαίες μονάδες για το 1998. Οι περισσότερες εργαζόμενες γυναίκες ζουν στη Δανία (70,3%), τη Μεγάλη Βρετανία (63,2%), τη Σουηδία (66,4%) και τη Φινλανδία (60,5%).

Πάντως είναι γεγονός ότι σε όλες τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα ποσοστά στη γυναικεία απασχόληση παρουσιάζουν αύξηση το διάστημα από το 1994 έως το 1998. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση που παρουσιάζεται στη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψεως πολιτικών αποφάσεων. Αν και από το 1984 και έπειτα η εκπροσώπηση των γυναικών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυξάνεται, ακόμα και σήμερα δεν ξεπερνά το 30,2%. Και στην Επιτροπή, όμως, οι γυναίκες αποτελούν πολύ μικρή μειοψηφία, κατέχουν δηλαδή μόλις το 2,8%. Έως το 1999 δεν υπήρχε καμία εκπρόσωπος του γυναικείου φύλου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ενώ και στο Ελεγκτικό Συνέδριο μετέχουν μόνο δύο. Σε όλες τις εθνικές κυβερνήσεις, με εξαίρεση τη Σουηδία, οι γυναίκες είναι λιγότερες από τους άνδρες. Η συμμετοχή τους στα εθνικά Κοινοβούλια των χωρών τους έφθασε το 1999 το 18,6% κατά μέσον όρο. Πάντως και από τις υποψήφιες χώρες για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μόνο στην Εσθονία, τη Λιθουανία και τη Λετονία το ποσοστό των γυναικών στα εθνικά Κοινοβούλια ξεπερνά το 15%.

Τα στοιχεία αυτά αποτελούν μέρος των συμπερασμάτων που βγήκαν από την εφαρμογή του 4ου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δράσης για την Ισότητα των Φύλων και τα οποία κατατέθηκαν από την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. (...)

Στην Ελλάδα

Το Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών «ΔΙΟΤΙΜΑ» μελέτησε την ισότητα ευκαιριών των δύο φύλων, που προάγονται από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Στην έρευνα εξετάσθηκε ο τραπεζικός, ο ασφαλιστικός και ο τουριστικός τομέας στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Σουηδία και τη Μεγάλη Βρετανία. Και στους τρεις τομείς, παρά το γεγονός ότι το σύνολο των απασχολουμένων γυναικών ήταν ικανοποιητικό, ελάχιστη ήταν η γυναικεία εκπροσώπηση στα υψηλά κλιμάκια.

Οι γυναίκες μηχανικοί δείχνουν περισσότερο πρόθυμες να «αφιερώσουν τον εαυτό τους» στην επιχείρηση που εργάζονται, σε αντίθεση με τους άνδρες οι οποίοι μετακινούνται ευκολότερα προκειμένου να κατακτήσουν καλύτερες θέσεις. Μπορούν να συνεργάζονται καλύτερα με τους άνδρες συναδέλφους τους από ό,τι εκείνοι με τις γυναίκες. Αντίθετα, η έντονη γυναικεία συμπεριφορά και η προβολή των γυναικείων χαρακτηριστικών μπορεί να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα στην εξέλιξη της μηχανικού, αφού θεωρείται ένα επάγγελμα «ανδροπρεπές». Στην έρευνά της η Ένωση Διπλωματούχων Ελληνίδων Μηχανικών έδειξε επίσης ότι οι γυναίκες δεν θεωρούνται ικανά στελέχη στον τομέα των διαπραγματεύσεων, ενώ πιστεύεται ότι δεν έχουν την ικανότητα να επιβληθούν σε ομάδες εργασίας που απαρτίζονται από άνδρες.

Μόνον το 8% των γυναικών που εργάζονται ως δημοσιογράφοι στα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κατέχουν διευθυντικές θέσεις. Αντίθετα, γυναίκες και άνδρες έχουν ίση εκπροσώπηση στον δημοσιογραφικό χώρο. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Ένωσης Ελλήνων Γυναικών στα ΜΜΕ, δεν «έχουν μέλλον» οι γυναίκες που είναι παντρεμένες και κυρίως όσες έχουν παιδιά.

Η φτώχεια είναι γένους θηλυκού

Εφημερίδα Τα Νέα, 8/6/2000

Η επαναβεβαίωση των δεσμεύσεων για την επίτευξη των στόχων που υιοθέτησαν πριν από πέντε χρόνια στην Δ' Παγκόσμια Διάσκεψη του Πεκίνου 181 χώρες και η ανάληψη νέων πρωτοβουλιών για την ενίσχυση των υποχρεώσεων που έχουν αναληφθεί για την ισότητα των δύο φύλων ήταν ο στόχος της πέμπτης ειδικής συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, με θέμα «Οι Γυναίκες το 2000: Ισότητα, Ανάπτυξη και Ειρήνη για τον 21ο αιώνα». Παρά τη βελτίωση που σημειώθηκε την τελευταία πενταετία, κυρίως στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης, ο απολογισμός είναι φτωχός: οι γυναίκες εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και τη βία, μάστιγες που εξαπλώνονται από την παγκοσμιοποίηση και τους πολέμους. Τα κυριότερα εμπόδια που ορθώνονται για τις γυναίκες στο δρόμο προς την ισότητα είναι τα ακόλουθα:

Η φτώχεια. Ο όρος είναι γένους θηλυκού και παραμένει το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες. Το 70% των φτωχών της Γης είναι γυναίκες. Παρά τις διακηρύξεις, το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, παγιδευμένων στον φαύλο κύκλο της μιζέριας, εξακολουθεί να διευρύνεται και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την παγιωμένη κατάσταση. Η γενική πολιτικοοικονομική τάση απαιτεί τη μείωση των δημοσίων δαπανών και των κοινωνικών προγραμμάτων και τη μετακύλιση αυτών των εξόδων στις οικογένειες. Ο αριθμός όμως των οικογενειών, των οποίων τροφοδότης είναι οι γυναίκες, σημειώνουν σταθερή αύξηση. Με τη γενική τάση της μείωσης των οικογενειακών επιδομάτων, με μισθούς που ισοδυναμούν στο 50% των αποδοχών των ανδρών και ένα αυξημένο ποσοστό ανεργίας, οι γυναίκες συγκεντρώνουν όλους τους αρνητικούς παράγοντες.

Η εκπαίδευση. Υπάρχει μια αργή, αλλά σταθερή, πρόοδος. Το ποσοστό των νέων, ηλικίας 15-24 χρόνων, που γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση, δεν εμφανίζει διαφορές που να συνδέονται με το φύλο στις περισσότερες περιοχές του κόσμου. Το χάσμα, εν τούτοις, παραμένει γιγάντιο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Unesco, τα δύο τρίτα των 875 εκατομμυρίων αναλφάβητων ενηλίκων είναι γυναίκες.

Η υγεία. Η πρόοδος που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια στον τομέα της υγείας είναι θεαματική. Στην Ουγκάντα, στο Περού και στη Νιγηρία, π.χ., αυξάνεται το ποσοστό των γυναικών που γεννούν με τη βοήθεια γιατρού ή μαίας. Παραμένουν, όμως, ορισμένα ανατριχιαστικά στατιστικά στοιχεία: ανά λεπτό, στον κόσμο, πεθαίνει μια γυναίκα από επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό. Ένα ακόμη ανησυχητικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι ο αριθμός των γυναικών, οι οποίες έχουν προσβληθεί από τον ιό του ΑΙDS, σημειώνει σταθερή άνοδο, και σύντομα θα ξεπεράσει τον αντίστοιχο των ανδρών. Από τα 5,6 εκατομμύρια ενηλίκους, που μολύνθηκαν από τον ιό το 1999, τα 2,3 εκατ. ήταν γυναίκες.

Η βία: Στην Παγκόσμια Διάσκεψη του Πεκίνου, η Αυστρία, η Λευκορωσία, η Ουγγαρία, το Μεξικό και η Πορτογαλία αποφάσισαν να ποινικοποιήσουν τις πράξεις σεξουαλικής βίας που διαπράττονται από έναν σύζυγο εις βάρος της συζύγου του. Η οικογενειακή βία όμως έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις, πού πιστεύεται ότι σήμερα πεθαίνουν περισσότερες γυναίκες από κακοποίηση παρά από καρκίνο του μαστού και του τραχήλου της μήτρας. Επιπλέον, περίπου 100 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια, κυρίως στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή και στην Ασία, εξακολουθούν να υφίστανται ακρωτηριασμούς των γεννητικών οργάνων, ενώ η σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών αποφέρει κέρδη οκτώ δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Μετανάστευσης.

Η εξουσία είναι γένους... αρσενικού

Αριστοτελία Πελώνη, εφ. Τα Νέα, 16/3/2000

Όλοι είναι ίσοι, αλλά φαίνεται ότι ορισμένοι εξακολουθούν να είναι πιο ίσοι από τους άλλους. Πώς αλλιώς να εξηγηθεί η τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση θέση που καταλαμβάνουν οι Ελληνίδες σε εκπροσώπηση στη Βουλή και την κυβέρνηση, αλλά και η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψεως αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Και παρ’ όλο που το 52% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει γυναικείο πρόσωπο, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τα κέντρα λήψεως αποφάσεων στα κοινοτικά όργανα και τα εθνικά Κοινοβούλια και κυβερνήσεις. Όλ’ αυτά, την ώρα που ήδη από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ έως και τη Συνθήκη του Άμστερνταμ οι Ευρωπαίοι εταίροι συμφώνησαν στην υποχρέωση των κρατών-μελών να κάνουν σύνθημα τη φράση «ίσες ευκαιρίες», ενώ οι λίγες γυναίκες που έχουν πρόσβαση στα κοινά «φωνάζουν» εδώ και χρόνια ότι «η έλλειψη γυναικών στην πολιτική, είναι έλλειψη δημοκρατίας».

Από τους αριθμούς της ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων (www.db-decision.de) που συγκεντρώνει και επεξεργάζεται τα στοιχεία για τη συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά ­ εθνικά και ευρωπαϊκά ­ κέντρα λήψεως αποφάσεων προκύπτει ότι η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά στην εκπροσώπηση γυναικών στη Βουλή.

Οι Ελληνίδες στη Βουλή είναι μόλις 19 ανάμεσα σε 300 συνολικά, αριθμός που μεταφράζεται σε ποσοστό 6,3%. Την ίδια ώρα η Σουηδία κατέχει την πρώτη θέση με ποσοστό 43,6%, αφού από τα 349 μέλη της Βουλής, τα 152 είναι γυναίκες, ενώ η Δανία έρχεται δεύτερη με ποσοστό 37,7%.

Όσον αφορά στη συμμετοχή των γυναικών στις κυβερνήσεις των χωρών τους, η χώρα μας έρχεται και πάλι τελευταία με ποσοστό 7%, αφού η κυβέρνηση αποτελείται από τρεις γυναίκες και σαράντα άνδρες. Πρώτη είναι και πάλι η Σουηδία με ποσοστό συμμετοχής 52,6%, αφού στην κυβέρνησή της υπάρχουν 10 γυναίκες απέναντι σε εννέα άνδρες!

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η χώρα μας κατέχει αυτήν τη φορά την προτελευταία θέση σε εκπροσώπηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του Ιουνίου, μόλις τέσσερις από τις 25 θέσεις κατέλαβαν οι Ελληνίδες, δηλαδή το 16%, ενώ η Ιταλία παίρνει την τελευταία θέση με ποσοστό 10,3% και εννέα γυναίκες ανάμεσα σε 78 άνδρες. Η Σουηδία κρατά σταθερά την πρώτη θέση και εδώ, αφού η εκπροσώπηση είναι ισάξια μοιρασμένη ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες: οι θέσεις είναι συνολικά 22, 11 άνδρες και 11 γυναίκες.

Τα στοιχεία της ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων συνεχώς ανανεώνονται. Και στόχος του προγράμματος είναι, σύμφωνα με την κ. Αντιγόνη Καραλή-Δημητριάδη, πρόεδρο του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), το οποίο αποτελεί τον ελληνικό εταίρο του προγράμματος, «να συγκεντρώσουμε ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία για τη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψεως αποφάσεων, τα οποία θα αποτελέσουν μέσο πίεσης προς τα κόμματα και την κυβέρνηση.

Οι γυναίκες δεν έχουν βγει προς τα έξω για να καταθέσουν τις απόψεις τους, ώστε η ελληνική κοινωνία να γνωρίσει τις αξίες και τα χαρίσματά τους. Η έλλειψη γυναικών σε θέματα εξουσίας, είναι έλλειψη δημοκρατίας. Και πρέπει να δοθούν ίσες ευκαιρίες στις γυναίκες, γιατί οι πολλαπλοί της ρόλοι δεν της δίνουν τη δυνατότητα να ανοιχθεί σε αυτόν το χώρο από τον φόβο ότι η κοινωνία δεν θα της στηρίξει και δεν θα εκλεγούν».

«Δεν υπάρχει τίποτα στην Ελλάδα που να δικαιολογεί σήμερα τον αποκλεισμό των γυναικών από τα πολιτκά κέντρα λήψεως αποφάσεων. Υπάρχουν δυσκολίες που προέρχονται από την αρνητική μας κληρονομιά, από την επιβίωση παρωχημένων και αναχρονιστικών αντιλήψεων για τους ρόλους των δύο φύλων. Οι ισχυρές πατριαρχικές αντιλήψεις που επικρατούν στην ελληνική κοινωνία και ο αριστοτελικός διαχωρισμός ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο, είναι ένα στερεότυπο που επιδρά στις συνειδήσεις», λέει η κ. Άννα Καραμάνου, ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, τονίζοντας ότι «η αντίληψη πως οι γυναίκες προορίζονται για τον ιδιωτικό βίο και οι άνδρες για τον δημόσιο κάνουν τις ίδιες να μην είναι σε θέση να διεκδικήσουν αυτό που τους ανήκει και να αρνούνται να συμμετάσχουν σ’ ένα παιχνίδι, τους όρους του οποίου τους έχουν καθορίσει άνδρες».

Όσο για τις επικείμενες εκλογές, η κ. Καραμάνου τονίζει πως «πρόσφατα ζήσαμε το φαινόμενο αξιόλογες γυναίκες να επιθυμούν τη συμμετοχή τους σε εκλογικούς συνδυασμούς και να αποκλείονται από τους κομματικούς μηχανισμούς. Όλ’ αυτά συνέβαιναν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες τριάντα χρόνια πριν. Κάποιες από εμάς έσπασαν το γυάλινο ταβάνι, αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε από τη μέση Ελληνίδα να ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική αν δεν δώσουμε ίσες ευκαιρίες».

Οι γυναίκες εκπόρθησαν τα «κάστρα» των ανδρών

Λαμπρινή Σταμάτη, εφ. Τα Νέα, 24/4/1999

Οι γυναίκες κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Βρίσκονται πια σχεδόν παντού: πρωταθλήτριες σε αθλήματα δύσκολα, όπως η άρση βαρών, επαγγελματίες στα Σώματα Ασφαλείας, στις ένοπλες δυνάμεις, ακόμη και στο Πολεμικό Ναυτικό. Τα μέχρι χθες απόρθητα ανδροκρατούμενα «κάστρα» έπεσαν. Κι εκείνοι οι ειδικοί που μετρούν με μαθηματικούς τύπους τις δυνατότητες τού... πρώην ασθενούς φύλου, δηλώνουν πια απερίφραστα πως οι διαφορές υπάρχουν μεν, αλλά τελικά δεν είναι αυτές που καθορίζουν την επιτυχία.

Οι αθλήτριες, οι οποίες ανοίγουν τον δρόμο για την έρευνα των διαφοροποιήσεων μεταξύ των δύο φύλων, δείχνουν τη διαφορά. Σύμφωνα με τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο Εργομετρικό Κέντρο Αθλητικών Ερευνών του Ολυμπιακού Σταδίου, οι γυναίκες (εκείνες που αθλούνται, αλλά και εκείνες που δεν έχουν σχέση με τον αθλητισμό) έχουν μεγαλύτερο δείκτη νοημοσύνης από αυτόν των ανδρών. Όπως εξηγεί ο κ. Τάσος Σταλίκας, ερευνητής-αθλητικός ψυχολόγος στο Εργομετρικό Κέντρο, οι γυναίκες υπερέχουν σε πολλούς ακόμη τομείς. «Αντιδρούν πιο γρήγορα από τους άνδρες σε κινητικά και οπτικά ερεθίσματα, συγκεντρώνονται ευκολότερα και διατηρούν την ηρεμία τους».

Η αθλητίατρος Σοφία Δάρα δέχεται πως σε ό,τι αφορά τους μυς και τη δύναμή τους, οι άνδρες διατηρούν την υπεροχή. «Ωστόσο, οι διαφορές έχουν μειωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, οι γυναίκες διαθέτουν προτερήματα που μπορούν να υπερνικήσουν τη μυική δύναμη, όπως για παράδειγμα την αντοχή και την υπομονή. Και αυτό δεν φαίνεται μόνο στον αθλητισμό, αλλά και σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι κάθε χρόνο είναι περισσότερα τα κορίτσια που περνούν στα Πανεπιστήμια. Οφείλεται στο ότι οι γυναίκες είναι από τη φύση τους περισσότερο οργανωτικές και επιμένουν στον στόχο που θα ορίσουν».

Είναι πάντως φανερό πως οι γυναίκες ξεπέρασαν το... άγχος της ισότητας και τώρα πια απολαμβάνουν (;) τη θέση τους απέναντι στο άλλο φύλο. Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύει το γεγονός ότι η ίση αντιμετώπιση με τους άνδρες απασχολεί μόνο το 8% των Ευρωπαίων γυναικών, σύμφωνα με μεγάλη έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρεία Avon.

«Φαίνεται πως οι μύθοι σιγά σιγά ξεδιαλύνονται» υποστηρίζει η πρωταθλήτρια Ευρώπης Άννα Βερούλη που, από τη θέση του αντιδημάρχου που κατέχει στον Δήμο Νέου Ηρακλείου, δραστηριοποιείται έντονα τόσο σε σχέση με τον αθλητισμό όσο και σε σχέση με γυναικεία θέματα. «Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων "ισοπεδώθηκαν" πρώτα στον αθλητισμό», εκτιμά η ίδια. «Μια γυναίκα που ασχολείται με τον πρωταθλητισμό δεν έχει διαφορές από έναν άνδρα που ασχολείται με τον πρωταθλητισμό. Η προσπάθεια και τελικά η δύναμη των δύο είναι κοινή».

Μύθοι και αλήθειες για τις δυνατότητες των γυναικών

- Μύθος: Σε ό,τι αφορά τη μυϊκή δύναμη και την ταχύτητα, οι γυναίκες είναι κατώτερες από τους άνδρες. Για αυτό και οι επιδόσεις τους στον αθλητισμό είναι μικρότερες.

- Αλήθεια: Οι μετρήσεις του Εργομετρικού Κέντρου Αθλητικών Ερευνών δείχνουν πως η δύναμη των γυναικών είναι ελάχιστα μικρότερη από αυτή των ανδρών. Επιπλέον, το σώμα των γυναικών είναι περισσότερο εύκαμπτο και πιο μικρό, με αποτέλεσμα οι επιδόσεις τους σε ορισμένα σπορ, όπως για παράδειγμα ο στίβος ή οι δρόμοι αντοχής, να είναι πολύ καλύτερες.

- Μύθος: Οι γυναίκες είναι δύσκολο να αναλάβουν θέσεις προπονητών, γιατί θα πρέπει να αφιερώνουν πολύ χρόνο στην ανατροφή των παιδιών και την οικογένειά τους.

- Αλήθεια: Αυτή είναι συνήθως η «εύκολη δικαιολογία» στο γιατί είναι λίγες οι γυναίκες-προπονητές. Στην πραγματικότητα, οι γυναίκες δεν αφήνουν πια τη δουλειά τους για να μείνουν σπίτι και να αφοσιωθούν στην οικογένεια. Στην Ευρώπη, το ποσοστό των μητέρων με παιδιά μικρότερα των έξι ετών που εργάζονται, υπολογίζεται πως ξεπερνά το 50%.

- Μύθος: Οι γυναίκες μπορούν εύκολα να σταματήσουν για λίγα χρόνια να δουλεύουν, μέχρι να μεγαλώσουν κάπως τα παιδιά.

- Αλήθεια: Έχει υπολογιστεί πως για κάθε χρόνο που μια γυναίκα μένει στο σπίτι της προκειμένου να φροντίσει τα παιδιά, θα πρέπει να δουλέψει πέντε επιπλέον χρόνια έτσι ώστε να επανακτήσει το χαμένο εισόδημα, την ασφαλιστική κάλυψη και την επαγγελματική της εξέλιξη.

- Μύθος: Στην Ελλάδα τα ποσοστά ανεργίας των γυναικών αυξάνονται διαρκώς.

- Αλήθεια: Έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ απέδειξε πως, από το 1990 μέχρι σήμερα, ο αριθμός των ανέργων γυναικών μειώνεται διαρκώς. Συγκεκριμένα, το 1996 οι άνεργες γυναίκες έφταναν τις 279.000, ενώ το 1997 ο αριθμός αυτός έπεσε στις 267.000.

Η Ελληνίδα στη σύγχρονη κοινωνία

Χριστίνα Δαμουλιάνου, εφ. Καθημερινή, 8/3/1996

Σήμερα, 8 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η Βουλή των Ελλήνων με 5,3% γυναίκες να εκπροσωπούν το 51% του πληθυσμού της χώρας θα ασχοληθεί με το πόρισμα της Έκθεσης της Διακομματικής Επιτροπής για τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Το πόρισμα έτοιμο από το Νοέμβριο του 1994 μετά τη σημερινή παρθενική χρήση του «προς πρώτη ανάγνωση» το πιθανότερο είναι να ξαναγυρίσει στη θαλπωρή του συρταριού του (...)

(...) Το πόρισμα στη σύντομη επισκόπηση των σημερινών και διαχρονικών προβλημάτων της Ελληνίδας επισημαίνει ότι οι δείκτες στον τομέα της απασχόλησης και ειδικότερα στις ίσες αμοιβές για την επαγγελματική εξέλιξη παραμένουν αρνητικοί. Η ετεροαπασχόληση των γυναικών αυξάνεται, δηλαδή η εργασία σε τομέα διαφορετικό ή υποδεέστερο εκείνου που δηλώνει η μόρφωση και η επαγγελματική ειδίκευσή τους. Από τα συμπεράσματα της έκθεσης είναι ότι συντελείται η προοδευτική φθορά της γυναικείας παραγωγικής εργατικής δύναμης.

Περισσότερες από 2 εκατομμύρια γυναίκες που έχουν μείνει έξω από την παραγωγική διαδικασία δεν έχουν προσωπικό εισόδημα και ασφαλιστικά δικαιώματα. Η ανεργία τους μεγαλώνει και τα ποσοστά των γυναικών που εργάζονται σε δεύτερη δουλειά πριν το γάμο αυξάνονται. Ενώ μειώνεται ο αριθμός των γυναικών που εργάζονται κατά τη διάρκεια του γάμου. «Αυτό δείχνει», επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης, «ότι η κοινωνική υποδομή δεν ευνοεί την εργασία της γυναίκας, όταν εκείνη δημιουργεί οικογένεια».

Η έλλειψη βρεφονηπιακών σταθμών και η χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών τους, η λειτουργία των σχολείων πρωί απόγευμα εναλλάξ, η ανεπαρκής ενημέρωση των πολιτών στον τομέα του οικογενειακού προγραμματισμού, με αποτέλεσμα τον μεγάλο αριθμό αμβλώσεων, η μη αμειβόμενη γονική άδεια, κάθε άλλο παρά σύμμαχοι της ελληνικής οικογένειας είναι. Κυρίως όμως δε βοηθούν στην απεμπλοκή της Ελληνίδας από μια κακή παράδοση που είναι πλέον ασύμβατη με τις νέες κοινωνικές συνθήκες.

Γ'. Βιβλιογραφία